Η Μάχη της Κρήτης

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Μάθημα : Νεότερη Ελληνική Ιστορία ΙΙ

Διδάσκων : Μοσχόπουλος Γεώργιος

Παν. Έτος : 2001 - 2002

Θέμα : Η Μάχη της Κρήτης

Φοιτητές : Μουδάτσου Αλεξάνδρα Α.Μ.: 2966 έτος : Β΄

Μπλέτσας Χρήστος Α.Μ.: 2967 έτος : Β΄

Πάτρα Ιανουάριος 2002

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η Μάχη της Κρήτης είναι το θέμα που πραγματεύεται η παρούσα εργασία. Η εν λόγω μάχη άρχισε στις 20 Μαΐου 1941και τελείωσε στις 31 Μαΐου του ίδιου έτους και εντάσσεται στα ευρύτερα πλαίσια της ιστορικής περιόδου του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Στη μάχη αυτή οι ελληνοβρετανικές δυνάμεις προσπάθησαν να αποκρούσουν την επίθεση των Γερμανών με στόχο τη διατήρηση της κατοχής του νησιού και την εκμετάλλευση της στρατηγικής θέσης του.

Για τις δυο μεγάλες δυνάμεις της εποχής ( Γερμανία - Μεγάλη Βρετανία ) η Κρήτη αποτελούσε απλά ένα ακόμη θέρετρο επιχειρήσεων στο οποίο έπρεπε να νικήσουν τον αντίπαλό τους. Για την Ελλάδα όμως η μάχη αυτή ήταν ένας αγώνας

« υπέρ βωμών και εστιών » καθώς απειλούνταν άμεσα και αυτή ακόμα η ύπαρξη του ελληνικού έθνους. Υπό το πρίσμα αυτό η Μάχη της Κρήτης αποκτά ξεχωριστή σημασία για την ιστορία της Νεότερης Ελλάδας και, μολονότι είναι εν πολλοίς άγνωστη στο ευρύ κοινό, εν τούτοις αποτελεί πρόκληση η μελέτη και η εκπόνηση μιας εργασία σχετικής με το θέμα αυτό.

Οι πηγές από τις οποίες αντλούμε τις πληροφορίες προέρχονται στην πλειοψηφία τους από Έλληνες συγγραφείς που είτε βίωσαν τα γεγονότα, είτε έχουν άμεση ανάμειξη στην εξέλιξή τους, εξειδικευμένοι αρθρογράφοι, σημαντικοί ξένοι ιστορικοί με αναγνωρισμένο έργο στη μελέτη της περιόδου που ιστορείται καθώς και πηγές από το Διαδίκτυο ( Internet ) κυρίως φορέων τοπικής και πανελλαδικής εμβέλειας.

Μοναδικός στόχος της συγγραφικής ομάδας είναι η αναζήτηση της αλήθειας και η προσπάθεια εξιστόρησης των γεγονότων με όσο το δυνατόν πιο κατανοητό και γλαφυρό τρόπο. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε την αλήθεια, να ξέρουμε τα πραγματικά γεγονότα για να μπορούμε να εξάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα που θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα τη σύγχρονη πραγματικότητα. Άλλωστε, όπως έλεγαν και οι αρχαίοι Έλληνες « Όλβιος εστί όστις έσχεν ιστορίας

μάθησιν » .

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

1.1 Η συμμετοχή της Ελλάδας στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και η γερμανική εισβολή.

« Αι ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουν από τις 5:30 π.μ. σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της ελληνικής μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους ». Με το παραπάνω ανακοινωθέν έγινε γνωστή στον ελληνικό λαό η ιταμή επίθεση της φασιστικής Ιταλίας εναντίον του Βασιλείου της Ελλάδας την 28η Οκτωβρίου 1940.

Η ημερομηνία αυτή αποτελεί μια ημέρα - ορόσημο για την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. Την ημέρα εκείνη ο ματαιόδοξος φασίστας ηγέτης της Ιταλίας, ο Μπενίτο Μουσολίνι, έθεσε σε εφαρμογή τα σχέδιά του για την επίθεση κατά της Ελλάδας επιβεβαιώνοντας τις υποψίες της ηγεσίας της μικρής βαλκανικής χώρας. Ο Μουσολίνι τυφλωμένος από ζήλεια για τις θριαμβευτικές επιτυχίες του συμμάχου του Χίτλερ έκρινε πως είχε φτάσει η κατάλληλη στιγμή να θέσει σε εφαρμογή το σχέδιο του για αναβίωση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και η Ελλάδα ήταν ο πρώτος και σημαντικότερος σταθμός για την πραγματοποίηση του σχεδίου αυτού.

Η επίθεση της 28ης Οκτωβρίου 1940 κατά της Ελλάδας έθεσε τέρμα στην προσπάθεια που με ζήλο κατέβαλαν ο Πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς και ο Βασιλιάς Γεώργιος Β΄ ώστε η χώρα τους να μην εμπλακεί στον πόλεμο, ο οποίος έμελλε να είναι ο αιματηρότερος όλων των εποχών. Όμως τα γεγονότα επέβαλαν στην ελληνική ηγεσία την είσοδο στον πόλεμο στο πλευρό της Μεγάλης Βρετανίας, η οποία τότε αποτελούσε τον μόνο αντίπαλο των Δυνάμεων του Άξονα στο ευρωπαϊκό έδαφος.

Οι Ιταλοί μετά από τις πρώτες μικρές επιτυχίες υποχώρησαν πίσω από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και ο ελληνικός στρατός πολεμώντας ηρωικά πέρασε στην αντεπίθεση και σύντομα κατέλαβε σημαντικό μέρος της Αλβανίας απελευθερώνοντας την Βόρειο Ήπειρο. Παρά τις συνεχείς ενισχύσεις που κατέφθαναν από την Ιταλία και την αναμφισβήτητη ιταλική υπεροχή στον αέρα ο ελληνικός στρατός συνέχισε την νικηφόρα πορεία του φέρνοντας σε δύσκολη θέση τόσο το Μουσολίνι, όσο και την ανώτατη στρατιωτική ηγεσία της Ιταλίας που εναγωνίως προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τη δυσάρεστη πραγματικότητα.

Όμως αυτός που ανησυχούσε περισσότερο, και όχι άδικα, ήταν ο Αδόλφος Χίτλερ, ο οποίος αφενός ήταν φανερά ενοχλημένος από την αριβιστική στάση του συμμάχου του Μουσολίνι, αφετέρου έβλεπε τη Μεγάλη Βρετανία να ενισχύει με στρατιωτικές δυνάμεις την Ελλάδα, γεγονός που θα μπορούσε να έχει καταστρεπτικές συνέπειες στο σχέδιό του να κατακτήσει την Ε.Σ.Σ.Δ. ( σχέδιο

« Barbarossa » ). Έτσι δεν απέμενε σε αυτόν άλλη λύση από το να θέσει σε εφαρμογή το σχέδιο « Marita » που προέβλεπε ταχύτατη εισβολή στις χώρες της χερσονήσου του Αίμου και κατάληψη της Ελλάδας, εξασφαλίζοντας έτσι την απόλυτη κυριαρχία στη βαλκανική χερσόνησο με την οποία αφενός θα ξέπλενε το όνειδος των Ιταλών συμμάχων του και αφετέρου θα στερούσε από τη Μεγάλη Βρετανία και τον τελευταίο της σύμμαχο στην Ευρώπη.

Η γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδας ξεκίνησε στις 6 Απριλίου 1941 διαμέσου των εδαφών της Γιουγκοσλαβίας, η οποία είχε ηττηθεί στρατιωτικά και της συμμάχου των δυνάμεων του Άξονα Βουλγαρίας, η οποία συνέδραμε την προσπάθεια της Γερμανίας παρέχοντάς της τα αεροδρόμιά και το έδαφός της με αντάλλαγμα ελληνικά εδάφη της Θράκης και της Μακεδονίας. Οι ελληνικές δυνάμεις και οι δυνάμεις της Μεγάλης Βρετανίας ήταν αδύνατον να αντιμετωπίσουν την γερμανική εισβολή και σταδιακά άρχισαν να υποχωρούν με αποτέλεσμα στις 27 Απριλίου στην Ακρόπολη να κυματίζει όχι η γαλανόλευκη αλλά η σβάστικα. Λίγα λεπτά μετά από την έπαρση της γερμανικής σημαίας στην Ακρόπολη ο ελεύθερος ακόμα ελληνικός σταθμός των Αθηνών μετέδιδε τα ακόλουθα : « Επάνω εις τον Ιερόν Βράχον της Ακροπόλεως δεν κυματίζει πλέον υπερήφανη η Γαλανόλευκος. Αντ’ αυτής εστήθη το λάβαρο της βίας. Ο ραδιοφωνικός σταθμός θα παύσει εντός ολίγου να μεταδίδει την φωνήν της Ελλάδος ». Τα λόγια του εκφωνητή τα διαδέχτηκε η σιωπή, μια σιωπή που προϊδέαζε τον κατακτητή για τις δύσκολες στιγμές που τον περίμεναν στην προσπάθειά του να κατακτήσει τα εναπομείναντα ελεύθερα εδάφη και ιδιαίτερα το περήφανο νησί της Κρήτης. Οι Γερμανοί αν και υπέστησαν αρκετές απώλειες κατάφεραν μέσα σε τρεις εβδομάδες να κατακτήσουν ολόκληρη την χερσόνησο του Αίμου προσθέτοντας μια ακόμα νίκη εναντίον των αντιπάλων τους.

Όμως η Ελλάδα δεν είχε ακόμα ηττηθεί απόλυτα. Η νήσος Κρήτη εξακολουθούσε να παραμένει υπό την κυριαρχία των συμμαχικών δυνάμεων και μάλιστα να αποτελεί δυνητικό κίνδυνο στα γερμανικά σχέδια. Έτσι ο Χίτλερ διέταξε να τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο « Merkur » που προέβλεπε την κατάληψη της Κρήτης με αλεξιπτωτιστές και την εξολόθρευση των συμμαχικών δυνάμεων που βρίσκονταν εκεί μετά την υποχώρησή τους από την ηπειρωτική Ελλάδα.

Έτσι ο Χίτλερ πίστευε ότι θα ολοκλήρωνε την κατάκτηση της Ελλάδας και θα ενισχυόταν διπλωματικά έτσι ώστε να αποδυναμώσει και σε αυτόν τον τομέα τους Βρετανούς και να τους απομονώσει από όλα τα κράτη ( π.χ. Τουρκία ) που δεν είχαν ακόμα εισέλθει στην δίνη του πολέμου.

1.2 Η στρατηγική αξία της Κρήτης.

Η Κρήτη ανέκαθεν αποτελούσε σημαντικότατο κομμάτι της Μεσογείου και ήταν απαραίτητη σε όποιον επιθυμούσε να κυριαρχήσει στα παράλια της. Η θέση της είναι τέτοια όπου αποτελεί τον κόμβο που συνδέει την Ανατολική με τη Δυτική Μεσόγειο και τα παράλια της Βόρειας Αφρικής με τη χερσόνησο του Αίμου. Έτσι είναι πολύ εύκολο να καταλάβει κανείς τους λόγους που οδήγησαν και τους Γερμανούς και τους Ιταλούς και τους Άγγλους να θέλουν διακαώς να έχουν υπό τον έλεγχό τους το νησί.

Βέβαια η χρηστικότητα του νησιού δεν ήταν η ίδια για όλους τους εμπόλεμους. Οι Έλληνες, οι Άγγλοι και οι Γερμανοί είχαν διαφορετικούς λόγους να επιθυμούν την κυριαρχία τους στο νησί και αυτό έμελλε να τους οδηγήσει σε μια σύντομη αλλά σφοδρή και αιματηρή σύγκρουση με έπαθλο το νησί της Κρήτης.

Για τους Έλληνες η διατήρηση του ελέγχου του νησιού τους έδινε το δικαίωμα να έχουν, έστω και υποτυπωδώς, ένα κομμάτι του ελληνικού κράτους ελεύθερο το οποίο θα μπορούσε, φιλοξενώντας στα εδάφη του την ελληνική ηγεσία και τα υπολείμματα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, να ενισχύσει διπλωματικά τη χώρα και παράλληλα να εξυψώσει το ελληνικό έθνος στα μάτια των άλλων εθνών καθώς το γεγονός αυτό αποτελούσε την πρώτη νίκη των Συμμάχων εναντίον του Άξονα. Παράλληλα, μια δυνητική κυβέρνηση στην Κρήτη θα μπορούσε να ενισχύσει την προσπάθεια των Συμμάχων εναντίον των δυνάμεων του Άξονα μεγιστοποιώντας τα μεταπολεμικά οφέλη του κράτους. Άλλωστε, η απώλεια της Κρήτης θα σήμανε και την ολοκληρωτική κατάληψη της Ελλάδας με ό,τι κι αν αυτό συνεπαγόταν για την επιβίωση του ελληνικού Έθνους.

Για τους Βρετανούς η Κρήτη αποτελούσε ένα σημαντικό τμήμα της Μεσογείου που τους ήταν απαραίτητο για τη συνέχιση του αγώνα. Η κατοχή των αεροδρομίων της Κρήτης έδινε τη δυνατότητα στα αεροπλάνα της R.A.F. ( Royal Air Force ) να διεξάγουν αεροπορικές επιδρομές βαθιά μέσα στο έδαφος της Βαλκανικής χερσονήσου η οποία τότε βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή και να απειλήσουν τις πετρελαιοπαραγωγικές εγκαταστάσεις στο Πλοέστι που βρίσκονταν καθώς, βέβαια, και τα εδάφη της Μέσης Ανατολής, εξασφαλίζοντας παράλληλα τα εδάφη της Βορείου Αφρικής από αντίστοιχες γερμανικές επιθέσεις. Κυρίως, όμως, για μια παραδοσιακή ναυτική δύναμη όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Κρήτη αποτελούσε αξιολογότατο ορμητήριο για τα πολεμικά της πλοία καθώς οι λιμενικές εγκαταστάσεις του νησιού και κυρίως το λιμάνι της Σούδας ήταν κατάλληλες να χρησιμοποιηθούν ως βάση ανεφοδιασμού και ανασυγκρότησης και μάλιστα μπορούσαν να παράσχουν επαρκή προστασία από αεροναυτικές επιθέσεις. Έτσι οι Βρετανοί θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν την ελεύθερη μεταφορά εφοδίων και ανδρών μέσω της Μεσογείου χρησιμοποιώντας τόσο τον πολεμικό όσο και τον εμπορικό στόλο τους και παράλληλα θα διατηρούσαν ανοιχτές τις διόδους προς και από τα λιμάνια της Ινδίας που αποτελούσαν την κύρια πηγή εφοδιασμού της Μεγάλης Βρετανίας σε τρόφιμα και άλλα αγαθά. Δεν είναι υπερβολικοί, λοιπόν, οι ισχυρισμοί των Άγγλων διπλωματών στον Έλληνα διπλωμάτη Παπαδάκη ότι ήθελαν να καταστήσουν την Κρήτη μια δεύτερη Μάλτα, ούτε βέβαια η δήλωση του Τσόρτσιλ πως ήθελε να καταστήσει την Κρήτη ένα δεύτερο Scapa Flow.

Πέρα όμως από την καθαρά στρατιωτική και τακτική αξία που είχε το νησί για τους Βρετανούς η διατήρηση του νησιού είχε και ψυχολογικό αντίκτυπο τόσο για τους στρατιώτες όσο και για την κοινή γνώμη της Μεγάλης Βρετανίας. Η Κρήτη ήταν το τελευταίο προπύργιο της μαχόμενης κατά του Άξονα Ευρώπης εκτός Μεγάλης Βρετανίας και αποτελούσε ένα στοίχημα-πρόκληση τόσο για τους Βρετανούς όσο και για τους Γερμανούς. Αν έχαναν οι Βρετανοί θα απομονώνονταν από όλα τα εναπομείναντα ελεύθερα κράτη και η Γερμανία θα καθιστόταν απόλυτη κυρίαρχος. Αντίθετα, αν κέρδιζαν οι Βρετανοί θα καταρριπτόταν το ανίκητο του γερμανικού στρατού ( Wehrmacht ) και θα αναζωπυρωνόταν η ελπίδα των λαών για αντίσταση ενάντια στο Γερμανό κατακτητή. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι η βρετανική κοινή γνώμη εξεγέρθηκε εναντίον του Τσόρτσιλ για την χαρακτηριστική αδυναμία του στρατού να ενισχύσει το νησί, η αντίδρασή τους όμως μετριάστηκε από την είδηση της καταβύθισης της γερμανικής ναυαρχίδας, θωρηκτού « Bismarck».

Η Κρήτη ανέκαθεν αποτελούσε σημαντικότατο κομμάτι της Μεσογείου και ήταν απαραίτητη σε όποιον επιθυμούσε να κυριαρχήσει στα παράλια της. Η θέση της είναι τέτοια όπου αποτελεί τον κόμβο που συνδέει την Ανατολική με τη Δυτική Μεσόγειο και τα παράλια της Βόρειας Αφρικής με τη χερσόνησο του Αίμου. Έτσι είναι πολύ εύκολο να καταλάβει κανείς τους λόγους που οδήγησαν και τους Γερμανούς και τους Ιταλούς και τους Άγγλους να θέλουν διακαώς να έχουν υπό τον έλεγχό τους το νησί.

Βέβαια η χρηστικότητα του νησιού δεν ήταν η ίδια για όλους τους εμπόλεμους. Οι Έλληνες, οι Άγγλοι και οι Γερμανοί είχαν διαφορετικούς λόγους να επιθυμούν την κυριαρχία τους στο νησί και αυτό έμελλε να τους οδηγήσει σε μια σφοδρή και αιματηρή σύγκρουση.

Για τους Έλληνες η διατήρηση του ελέγχου του νησιού τους έδινε το δικαίωμα να έχουν, έστω και υποτυπωδώς, ένα κομμάτι του ελληνικού κράτους ελεύθερο το οποίο θα μπορούσε, φιλοξενώντας στα εδάφη του την ελληνική ηγεσία και τα υπολείμματα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, να ενισχύσει διπλωματικά τη χώρα και παράλληλα να εξυψώσει το ελληνικό έθνος στα μάτια των άλλων εθνών καθώς το γεγονός αυτό αποτελούσε την πρώτη νίκη εναντίον του Άξονα. Παράλληλα, μια δυνητική Κυβέρνηση στην Κρήτη θα μπορούσε να ενισχύσει την προσπάθεια των Συμμάχων εναντίον των δυνάμεων του Άξονα μεγιστοποιώντας τα μεταπολεμικά οφέλη του κράτους. Άλλωστε, η απώλεια της Κρήτης θα σήμανε και την ολοκληρωτική κατάληψη της Ελλάδας με ό,τι κι αν αυτό συνεπαγόταν για την επιβίωση του ελληνικού Έθνους.

Για τους Βρετανούς η Κρήτη αποτελούσε ένα σημαντικό τμήμα της μεσογείου που τους ήταν απαραίτητο για τη συνέχιση του αγώνα. Η κατοχή των αεροδρομίων της Κρήτης έδινε τη δυνατότητα στα αεροπλάνα της R.A.F. ( Royal Air Force ) να διεξάγουν αεροπορικές επιδρομές βαθιά μέσα στο έδαφος της Βαλκανικής χερσονήσου και να απειλήσουν τις πετρελαιοπαραγωγικές εγκαταστάσεις στο Πλοέστι που βρίσκονταν υπό γερμανική κατοχή καθώς βέβαια και τα εδάφη της Μέσης Ανατολής, εξασφαλίζοντας παράλληλα τα εδάφη της Βορείου Αφρικής από αντίστοιχες γερμανικές επιθέσεις. Κυρίως όμως για μια παραδοσιακή ναυτική δύναμη όπως η Μεγάλη Βρετανία η Κρήτη αποτελούσε αξιολογότατο ορμητήριο για τα πολεμικά της πλοία καθώς οι λιμενικές εγκαταστάσεις του νησιού και κυρίως το λιμάνι της Σούδας ήταν κατάλληλες να χρησιμοποιηθούν ως βάση ανεφοδιασμού και ανασυγκρότησης και μάλιστα μπορούσαν να παράσχουν επαρκή προστασία από αεροναυτικές επιθέσεις. Έτσι οι Βρετανοί θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν την ελεύθερη μεταφορά εφοδίων και ανδρών μέσω της Μεσογείου χρησιμοποιώντας τόσο τον πολεμικό όσο και τον εμπορικό στόλο τους και παράλληλα θα διατηρούσαν ανοιχτές τις διόδους προς και από τα λιμάνια της Ινδίας που αποτελούσαν την κύρια πηγή εφοδιασμού της Μεγάλης Βρετανίας σε τρόφιμα και άλλα αγαθά. Έτσι δεν είναι υπερβολικοί οι ισχυρισμοί των Άγγλων διπλωματών στον Έλληνα διπλωμάτη Παπαδάκη ότι ήθελαν να καταστήσουν την Κρήτη μια δεύτερη Μάλτα, ούτε βέβαια η δήλωση του Τσόρτσιλ πως ήθελε να καταστήσει την Κρήτη ένα δεύτερο Scapa Flow.

Πέρα όμως από την καθαρά στρατιωτική και τακτική αξία που είχε το νησί για τους Βρετανούς η διατήρηση του νησιού είχε και ψυχολογικό αντίκτυπο τόσο για τους στρατιώτες όσο και για την κοινή γνώμη της Μεγάλης Βρετανίας. Η Κρήτη ήταν το τελευταίο προπύργιο της μαχόμενης κατά του Άξονα Ευρώπης εκτός Μεγάλης Βρετανίας και αποτελούσε ένα στοίχημα-πρόκληση τόσο για τους Βρετανούς όσο και για τους Γερμανούς. Αν έχαναν οι Βρετανοί θα απομονώνονταν από όλα τα εναπομείναντα ελεύθερα κράτη και η Γερμανία θα καθιστόταν απόλυτη κυρίαρχος. Αντίθετα, αν κέρδιζαν οι Βρετανοί θα καταρριπτόταν το ανίκητο του γερμανικού στρατού ( Wehrmacht ) και θα αναζωπυρωνόταν η ελπίδα των λαών για αντίσταση ενάντια στο Γερμανό κατακτητή. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι η βρετανική κοινή γνώμη εξεγέρθηκε εναντίον του Τσόρτσιλ για την χαρακτηριστική αδυναμία του στρατού να ενισχύσει το νησί, η αντίδρασή τους όμως μετριάστηκε από την είδηση της καταβύθισης της γερμανικής ναυαρχίδας, θωρηκτού << Bismarck >>.

Η σημασία της κατοχής της Κρήτης για τους Γερμανούς συνοψίζεται στο ανακοινωθέν του Γενικού Γερμανικού Στρατηγείου : « Ως προκεχωριμένης βάσεως καλύψεως και εξασφαλίσεως δια τα πλευρά του Βορειοαφρικανικού μετώπου και της βρετανικής θαλάσσιας επικοινωνίας μεταξύ Αλεξάνδρειας και Μάλτας ». Άλλωστε και ο Χίτλερ με τη διαταγή αρ.: 28 στις 25 - 4 - 1941 διέταζε την άμεση κατάληψη της Κρήτης με σκοπό τη χρησιμοποίησή της ως αεροπορικής βάσης εναντίον της Αγγλίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Κρήτη αποτελεί φυσικό τμήμα της γραμμής Γιβραλτάρ - Μάλτα - Κρήτη - Κύπρος - Συρία μέσω της οποίας μπορούσαν να γίνονται οι θαλάσσιες μεταφορές των συμμάχων διαμέσου της Μεσογείου. Έτσι οι Γερμανοί πίστευαν ότι σε ενδεχόμενη κατοχή του νησιού θα ανέκοπταν με την αεροπορική τους υπεροχή της θαλάσσιες μεταφορές των Συμμάχων και θα περιόριζαν το ρόλο και τη δύναμη του βρετανικού Πολεμικού Ναυτικού ( Royal Navy ). Φυσικά οι ίδιοι σε καμία περίπτωση δε θα μπορούσαν να πάρουν τα σκήπτρα του κατά θάλασσαν αγώνα από τους Βρετανούς, ούτε, βέβαια θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τις ναυτικές βάσεις του νησιού προς όφελος του πολεμικού τους ναυτικού όπως οι Σύμμαχοι, δεδομένου ότι το Γερμανικό Πολεμικό Ναυτικό ήταν αριθμητικά υποδεέστερο, αλλά και το Ιταλικό Πολεμικό Ναυτικό ήταν αμφίβολης αξίας και αποτελεσματικότητας.

Οι Γερμανοί χρειάζονταν την Κρήτη για να εξασφαλίσουν την ακεραιότητα των πετρελαιοπηγών του Πλοέστι και να ενισχύσουν τις συμμαχικές σ’ αυτούς δυνάμεις της Συρίας και του Ιράκ, καθώς, βέβαια, και να θέσουν υπό τον έλεγχό τους την Τουρκία, την οποία ήλπιζαν είτε να την δέσουν στο άρμα τους, αναγκάζοντάς την να πολεμήσει στο πλευρό τους, είτε να την κάνουν να κρατήσει ουδέτερη, και πάνω απ’ όλα αντιβρετανική στάση.

Πέρα όμως από τα παραπάνω υπήρχαν και ψυχολογικοί λόγοι που έκαναν απαραίτητη την κατάληψη της Κρήτης.

Πρώτα απ’ όλα έπρεπε οπωσδήποτε να καταστραφεί ο επικίνδυνος βρετανικός θύλακας που είχε δημιουργηθεί στην περιοχή. Έπειτα έπρεπε να ολοκληρωθεί η κατάληψη της Ελλάδας για να ισχυροποιηθεί η Γερμανία διπλωματικά. Ακόμη έπρεπε ο Αδόλφος Χίτλερ να τιμωρήσει αυτούς που ντρόπιασαν το μεγάλο σύμμαχό του, τον Μπενίτο Μουσολίνι, δείχνοντας παράλληλα σε όλους (και στο Μουσολίνι) ποιος ήταν ο απόλυτος κυρίαρχος της Ευρώπης.

Τέλος, ένας ακόμα λόγος που οδήγησε τους Γερμανούς στην απόφαση της επίθεσης εναντίον της Κρήτης ήταν και η επιθυμία του Χίτλερ να ικανοποιήσει την υπέρμετρη φιλοδοξία των στενότατων συνεργατών και φίλων του Χέρμαν Γκαίρινγκ και Κουρτ Στούντεντ, οι οποίοι επιθυμούσαν τη διάκριση μέσω της θεαματικής κατάληψης του νησιού με τη χρήση μόνο του σώματος των αλεξιπτωτιστών της Γερμανικής Αεροπορίας.

Ουσιαστικά, όμως, το κέρδος τόσο για τους Γερμανούς, όσο και για τους Βρετανούς δεν ήταν τελικά τα οφέλη που θα συνεπαγόταν γι’ αυτούς μια πιθανή νίκη και οι θετικές προϋποθέσεις που δημιουργούσε αυτή για εκμετάλλευση των πλεονεκτημάτων που προσέφερε η θέση της Κρήτης, όσο το να στερήσουν από τους αντιπάλους τους τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούν προς όφελός τους τα στρατηγικά πλεονεκτήματα που τους εξασφάλιζε η Κρήτη. Υπό το πρίσμα αυτό καλό είναι να κριθεί το ποιος τελικά νίκησε στη μάχη, το ποιος μπόρεσε να βλάψει τον εχθρό περισσότερο, όχι μόνο ποσοτικά και ποιοτικά. Έτσι η Μάχη της Κρήτης παίρνει εντελώς διαφορετική διάσταση τόσο για το νικητή, όσο και για το νικημένο.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Η Μάχη της Κρήτης

Η περιγραφή αυτής της τόσο σημαντικής μάχης κρίνεται απολύτως απαραίτητη καθώς θα ήταν αδύνατο να λείψει από ένα τέτοιο πόνημα, έστω κι αν αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να ξεφύγουμε από τα στενά πλαίσια του μαθήματος στο οποίο εντάσσεται η παρούσα εργασία.

Με συντομία, λοιπόν, παρατίθενται τα γεγονότα που στιγμάτισαν τη μοίρα και την υστεροφημία ενός ολόκληρου λαού. Με την παρούσα εργασία επιχειρούμε να βοηθήσουμε τον αναγνώστη να κατανοήσει τη σημασία της Μάχης της Κρήτης και να ανακαλύψει τη σημαντικότητά της για τη σύγχρονη ζωή. Η Μάχη της Κρήτης με μια φράση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως: η Μάχη που έσωσε την υφήλιο από τα δυναστικά και ολοκληρωτικά καθεστώτα των δυνάμεων του Άξονα.

2.1 Οι αντίπαλες δυνάμεις

Η Μάχη της Κρήτης ήταν η κορύφωση της σύγκρουσης των Συμμάχων και των δυνάμεων του Άξονα στη χερσόνησο του Αίμου. Σε αυτό συνηγορεί άλλωστε και ο τότε Βασιλιάς των Ελλήνων Γεώργιος Β΄ με την επιστολή του προς τον Γεώργιο Ε΄, βασιλιά της Μεγάλης Βρετανίας, στις 12-6-1941.

Όπως φαίνεται και από το τηλεγράφημα του Τσώρτσιλ στον στρατάρχη των Συμμαχικών Δυνάμεων Μέσης Ανατολής Ουέιβελ στις 25-5-1941, η κατοχή της Κρήτης αποτελούσε απαραίτητη προϋπόθεση για τη γρήγορη και νικηφόρα πορεία του πολέμου που ονειρεύονταν οι Σύμμαχοι. Επομένως η σύγκρουση έπαιρνε το χαρακτήρα μιας μεγάλης και ένδοξης πρόκλησης για όλους τους εμπόλεμους.

Οι αντίπαλες δυνάμεις που συμμετείχαν σε αυτή την επική μάχη ήταν οι εξής :

Σύμμαχοι

Α) Βρετανοί: αξιωματικοί: 1512, οπλίτες : 29917

Β)Έλληνες: αξιωματικοί : 474, οπλίτες : 10977

Επιπλέον συμμετείχαν στον αγώνα 6000 άοπλοι και αγύμναστοι Έλληνες της Παλαιστίνης και της Κύπρου, 800 Ίκαροι, 2800 Χωροφύλακες του Σχολείου Χωροφυλακής Αθηνών της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής (Ε.Β.ΧΩ.), 300 Ευέλπιδες και σημαντικότατος αριθμός πολιτοφυλάκων, γερόντων, γυναικών και παιδιών που πολέμησαν με λιανοντούφεκα, αξίνες, τσάπες, μαχαίρια και σφυριά!

Oι βρετανικές δυνάμεις είχαν επιπρόσθετα στη διάθεσή τους 151 ελαφρά αντιαρματικά και αντιαεροπορικά πυροβόλα καθώς και 25 άρματα μάχης (9 μέσα και 16 ελαφρά).

Τη γενική διεύθυνση είχε αναλάβει από τις 30-4-1941 ο Νεοζηλανδός υποστράτηγος Μπέρναρντ Φρέιμπεργκ (Bernard Freyberg) .

Oι συμμαχικές δυνάμεις είχαν κατανεμηθεί στους εξής σχηματισμούς :

Ελληνικές δυνάμεις

Ανωτέρα Στρατιωτική Διοίκηση Κρήτης

διοικητής : Υποστράτηγος Αχιλλέας Σκουλάς

α) 1η Στρατιωτική Διοίκηση (έδρα : Χανιά)

διοικητής : Υποστράτηγος Γαγάρας Νικόλαος

β) 2η Στρατιωτική Διοίκηση (έδρα : Ηράκλειο)

διοικητής : Υποστράτηγος Μιχαήλ Λιναρδάκης

Οι υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις είχαν σχετικά αυτόνομη δράση και πολέμησαν κατά σώμα π.χ. χωροφύλακες Ε.Β.ΧΩ., Ίκαροι, Ευέλπιδες κ.τ.λ.

Βρετανοί

Βρετανικές Δυνάμεις Κρήτης

Διοικητής :Μέχρι τις 28-5-1941 ο υποστράτηγος Μπέρναρντ Φρέιμπεργκ. Από τις 28-5-1941μέχρι τις 1-6-1941 ο υποστράτηγος Ουέστον.

α) 2α Νεοζηλανδική Μεραρχία (4η,5η,10η Ταξιαρχία).

β) Mobile Naval Base Defense Organization (M.N.B.D.O.)

γ) 19η Αυστραλιανή Ταξιαρχία

δ) 14η Βρετανική Ταξιαρχία

ε) Ενισχύσεις κατά τη διάρκεια της μάχης από Σύνταγμα Βρετανών Commandos και από το 1ο Σύνταγμα Ουαλών.

Δυνάμεις του Άξονα

Γερμανοί : 22750 άνδρες (οπλίτες και αξιωματικοί )

Ιταλοί : 2000 άνδρες (οπλίτες και αξιωματικοί ) Στην επίθεση εναντίον της Κρήτης συμμετείχαν:

α) το 11ο Αεροπορικό Σώμα

β) η Αεροπορία Μεταφορών του 9ου Σώματος Αεροπορίας

γ) η 5η Ορεινή Μεραρχία (μείον ένα τάγμα)

δ) ένα σύνταγμα πεζικού της 6ης Ορεινής Μεραρχίας

ε) το 8ο Σώμα Αεροπορίας

Οι Ιταλοί συμμετείχαν ( μετά από απαίτηση του Μουσολίνι ) με ένα ενισχυμένο σύνταγμα πεζικού, όταν η τύχη της μάχης είχε ήδη διαγραφεί.

Οι δυνάμεις του Άξονα ενισχύονταν από πολεμικά αεροσκάφη (280 βομβαρδιστικά, 150 Ju87 Stukas, 180 δίωξης , 600 Ju52, 60 αναγνωριστικά) ,100 ανεμόπτερα και τέλος 280 πυροβόλα και αντιαρματικά διάφορων διαμετρημάτων. Επιπλέον, στην επιχείρηση συμμετείχαν 70 επίτακτα ελληνικά πλοιάρια και μικρός αριθμός ιταλικών αντιτορπιλικών και τορπιλακάτων σε ρόλο συνοδείας αποβατικών. Τη γενική διοίκηση των δυνάμεων του Άξονα είχε ο εμπνευστής της επιχείρησης αντιπτέραρχος Κουρτ Στούντεντ ( Kurt Student ) ενώ την επίβλεψη την είχε αναλάβει προσωπικά ο υπέρμετρα φιλόδοξος αρχηγός της γερμανικής πολεμικής αεροπορίας Γκαίρινγκ ( Goring ) .

Αν και από αριθμητικής πλευράς οι Σύμμαχοι διέθεταν εντυπωσιακή υπεροχή ( διέθεταν 52000 μαχητές έναντι μόλις 24750 ), η ποιοτική διαφορά των στρατευμάτων και η καταθλιπτική υπεροχή των Γερμανών σε δύναμη πυρός δεν έφεραν το προσδοκώμενο για τις Δυτικές δημοκρατίες αποτέλεσμα ( βλέπε και το κεφάλαιο 2.4 Τα αίτια της ήττας ).

Πάντως πρέπει να αναφερθεί ότι δε λείπουν και οι πηγές που αμφισβητούν έντονα τους εν λόγω αριθμούς. Η πιο σημαντική , αλλά όχι και κατ’ ανάγκη αξιόπιστη, είναι η μαρτυρία του τότε πρωθυπουργού της Ελλάδας Εμμανουήλ Τσουδερού, ο οποίος με την επιστολή που έστειλε στους Έλληνες πρεσβευτές της Αλεξάνδρειας και του Λονδίνου στις 28-5-1941 διατυπώνει τις επιφυλάξεις του για τη συμβολή των Βρετανών στη μάχη καθώς όπως προκύπτει από τις πληροφορίες του, οι βρετανικές χερσαίες δυνάμεις δεν ξεπέρασαν ποτέ τους 15000 άνδρες.

2.2. Η διεξαγωγή της Μάχη

Ιστορικά δεχόμαστε ως ημέρα έναρξης της Μάχης της Κρήτης την 20η Μαΐου 1941. Στην πραγματικότητα η Μάχη ξεκίνησε πολύ νωρίτερα, μόλις στις 25-401941 οπότε ο Αδόλφος Χίτλερ ενέκρινε το σχέδιο Merkur ( ελληνιστί «Ερμής» ) το οποίο συνέλαβε ο αντιπτέραρχος Κουρτ Στούντεντ και είχε ως αντικειμενικό στόχο την κατάληψη του νησιού. Την ίδια στιγμή οι Βρετανοί μόλις που κατάφερναν να απαγκιστρωθούν από το μέτωπο της Ελλάδας και μολονότι διοικούσαν το νησί από τον Οκτώβριο του 1940, δεν είχαν εκπονήσει κανένα σχέδιο άμυνας, ούτε είχαν δημιουργήσει αμυντικά έργα. Πρακτικά , δηλαδή, ενώ οι Γερμανοί ήδη από τις 26-4-1941 είχαν αρχίσει τις προετοιμασίες για την επιχείρηση «Ερμής», οι Βρετανοί έψαχναν ακόμα το πρόσωπο που θα αναλάβει την ευθύνη της άμυνας του νησιού .

Τελικά αυτό βρέθηκε στις 30-4-1941. Ήταν ο Νεοζηλανδός υποστράτηγος Μπέρναρντ Φρέιμπεργκ ( Bernard Freyberg ) o οποίος αν και είχε σοβαρές αμφιβολίες τόσο για την σκοπιμότητα όσο και για την έκβαση της μάχης, δέχτηκε να αναλάβει το βαρύ έργο της διοίκησης .

Οι Βρετανοί για να αντιμετωπίσουν την αναμενόμενη γερμανική επίθεση μοίρασαν τις δυνάμεις τους σε τέσσερις τομείς :

Την άμυνα του τομέα Μάλεμε ανέλαβαν 11859 άνδρες, την άμυνα του τομέα Χανίων και Σούδας 14882, αυτή του τομέα Ρεθύμνου 16730 και του τομέα Ηρακλείου 8029. Οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις ανέλαβαν ρόλο κρούσης, εγγύς υποστήριξης αλλά και εφεδρείας ενώ οι άτακτες ομάδες είχαν αυτόνομη δράση. Από τις οργανωμένες ελληνικές δυνάμεις η πιο σημαντική σε αριθμό και οργάνωση, οι χωροφύλακες της Ε.Β.ΧΩ., ανέλαβαν την υπεράσπιση της πόλης του Ρεθύμνου και την επιτήρηση του Αγίου Νικολάου και της Σητείας .

Οι Γερμανοί από την άλλη είχαν καταρτίσει το σχέδιο «Ερμής» ως εξής:

Χώρισαν τη δύναμή τους σε τρεις ομάδες και καθεμιά από αυτές ανέλαβε ξεχωριστό αντικειμενικό σκοπό. Συγκεκριμένα η ομάδα «Κομήτης» ανέλαβε την κατάληψη του αεροδρομίου του Μάλεμε, η ομάδα «Άρης» την κατάληψη της «πρωτεύουσας» της Κρήτης, τα Χανιά, την κατάληψη της Σούδας και του αεροδρομίου του Ρεθύμνου, ενώ η ομάδα «Ωρίων» την κατάληψη του αεροδρομίου του Ηρακλείου.

Η Γερμανική Πολεμική Αεροπορία (Luftwafte) άρχισε τους εντατικούς στρατηγικούς βομβαρδισμούς των αντικειμενικών στόχων της επιχείρησης «Ερμής» στις 14-5-1941. Σύντομα κατάφερε να περιορίσει στο ελάχιστο τις ενισχύσεις που κατέφθαναν στην Κρήτη από τη θάλασσα με άμεσο αποτέλεσμα να γιγαντωθούν τα προβλήματα των Συμμάχων και να γίνει εμφανής η έλλειψη σε τρόφιμα, πυρομαχικά, άρματα μάχης, όπλα, άνδρες και αεροπλάνα, γεγονός που έγκαιρα είχε επισημάνει ο Φρέιμπεργκ. Έτσι με μεθοδικότητα και επαγγελματισμό κατάφεραν να αποδυναμώσουν τον αντίπαλο και να τον αποκόψουν από κάθε βοήθεια μέχρι και τις 20-5-1941, οπότε και βάσει σχεδίου θα άρχιζε η επιχείρηση «Ερμής».

Πραγματικά στις 06:30 της 20-5-1941 τα βομβαρδιστικά της Luftwaffe άρχισαν το στρατηγικό - προπαρασκευαστικό βομβαρδισμό της Σούδας και του Μάλεμε. Στις 07:15 οι πρώτοι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές έπεφταν από τα Ju52 που τους μετέφεραν στις παραπάνω περιοχές και κατά «στικ» γέμιζαν τον περήφανο κρητικό ουρανό.

Όμως τα πράγματα δεν εξελίχτηκαν όπως ο Στούντεντ τα είχε προβλέψει και σχεδιάσει…

Οι Βρετανοί, όντας ενήμεροι για την επιχείρηση χάρη στην επιτυχή αποκρυπτογράφηση των γερμανικών μηνυμάτων με την βοήθεια της συσκευής Ultra, γνώριζαν τα πάντα και τους περίμεναν.

Βέβαια, ο αιφνιδιασμός ήταν μεγάλος και για τους δύο : οι Βρετανοί δεν περίμεναν τόσους πολλούς αλεξιπτωτιστές ενώ οι Γερμανοί δεν πίστευαν ότι ο Έλληνες θα προέβαλαν λυσσαλέα αντίσταση.

Γρήγορα τα πρώτα γερμανικά προγεφυρώματα συντρίφτηκαν από στρατιώτες των Συμμάχων και αφηνιασμένους Κρητικούς που με κάθε πρωτόγονο μέσο εξόντωναν τους πάνοπλους Γερμανούς. Πάρα πολλοί αλεξιπτωτιστές έχαναν τη ζωή τους στον αέρα όπου ήταν εύκολος στόχος για τους έμπειρους σκοπευτές Κρήτες αλλά και για τους Συμμάχους. Πάντως με την πάροδο του χρόνου μικρές ομάδες Γερμανών αλεξιπτωτιστών κατάφεραν να προσεδαφιστούν, να εξοπλιστούν και να προβάλουν σημαντική αντίσταση πολεμώντας θαρραλέα.

Στις 16:45 έπεσαν οι πρώτοι αλεξιπτωτιστές στο Ηράκλειο και το Ρέθυμνο και εκεί όμως το αποτέλεσμα ήταν τραγικό για τους επιτιθέμενους. Ολόκληρα επίλεκτα τμήματα αποδεκατίζονταν από συγκριτικά άοπλους Βρετανούς και Έλληνες, από Ευέλπιδες, Χωροφύλακες και απλούς πολίτες που ήθελαν απλά να υπερασπίσουν την ελευθερία τους. Έτσι η πρώτη ημέρα έκλεισε με την τακτική νίκη των Συμμάχων, αν και οι Γερμανοί είχαν καταφέρει να διατηρήσουν ελάχιστα σημεία υπό την κατοχή τους.

Η κρισιμότερη ημέρα της Μάχης της Κρήτης , η 21-5-1941 πλησίαζε….Την ημέρα εκείνη φάνηκαν κατά τον πιο τραγικό τρόπο τόσο οι αδυναμίες των Συμμάχων, όσο και οι πολεμικές αρετές των Γερμανών.

Για την 21-5-1941 ο αντιπτέραρχος Στούντεντ μετά τη λήξη του πολέμου δήλωνε με νόημα : « Η νύχτα αυτή ήταν κρίσιμη για μένα. Εάν ο εχθρός επιχειρούσε μια καθολική προσπάθεια τη νύχτα της 20ης προς 21η ή το πρωί της 21ης τότε τα καταπονημένα υπόλοιπα του γερμανικού Συντάγματος μπορεί να είχαν σαρωθεί ».

Οι Γερμανοί σε έναν αγώνα δίχως αύριο έριξαν στη μάχη κάθε διαθέσιμο άνδρα. Ουσιαστικά η τύχη της μάχης κρίθηκε στο ύψωμα 107, όπου με πραγματικά παιδαριώδη τρόπο οι Βρετανοί, αγνοώντας προφανώς τα πραγματικά δεδομένα εγκατέλειψαν αμαχητί το ύψωμα και οι Γερμανοί που καιροφυλακτούσαν το κατέβαλαν, εγκαταστάθηκαν αμυντικά για να αποκρούσουν την αναμενόμενη βρετανική επίθεση και έτσι, έχοντας υπό την κατοχή τους το ύψωμα που δέσποζε πάνω από το αεροδρόμιο του Μάλεμε, δημιούργησαν το προγεφύρωμα που ήθελαν για να καταλάβουν το αεροδρόμιο. Βέβαια οι Βρετανοί υπό τον ταξίαρχο Χάργκεστ επιχείρησαν να ανακαταλάβουν το ύψωμα αλλά ήταν πλέον πολύ αργά. Οι Γερμανοί, χωρίς να σκεφτούν ανθρώπινες ή υλικές απώλειες, άρχισαν να κατεβάζουν άνδρες σε ένα απομακρυσμένο σημείο του αεροδρομίου και σταδιακά το κατέβαλαν τρέποντας σε φυγή τους Βρετανούς.

Ουσιαστικά όλα είχαν τελειώσει. Οι Γερμανοί αφού πέτυχαν, έστω και με βαριές απώλειες, έστω και με αυτόν τον « κωμικό » τρόπο, τον πρώτο τους αντικειμενικό σκοπό, κατάφεραν να εδραιωθούν στην ευρύτερη περιοχή γρήγορα αλλά όχι αναίμακτα.

Το νησί ήταν φανερό πως αργά ή γρήγορα θα έπεφτε. Γι’ αυτό άλλωστε από την πρώτη στιγμή η βασιλική οικογένεια και η ελληνική κυβέρνηση φυγαδεύτηκαν με κινηματογραφικό τρόπο στην Αίγυπτο. Οι Σύμμαχοι όμως ήταν αποφασισμένοι να αντισταθούν και να προκαλέσουν όσο το δυνατό μεγαλύτερες απώλειες στους κατακτητές. Μέχρι τις 24-5-1941 οι Γερμανοί μετρούσαν 3340 απώλειες πάνω στο νησί. Στις 22-5-1941 αποδεκατίστηκε μια δύναμη 2000 ανδρών που θέλησε με επίτακτα ελληνικά πλοιάρια να αποβιβαστεί στο νησί αλλά εντοπίστηκε από το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό. Βέβαια οι Σύμμαχοι πλήρωσαν αμέσως το τίμημα της επιτυχίας καθώς η Luftwaffe βύθισε 2 καταδρομικά και 3 αντιτορπιλικά, ωστόσο οι απώλειες αυτές δεν κόστισαν μακροπρόθεσμα στους Συμμάχους. Εξάλλου στο Ρέθυμνο και το Ηράκλειο οι Γερμανοί πραγματικά είχαν εξοντωθεί πλην ελαχίστων και δε θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί πως οι Συμμαχικές δυνάμεις στους δυο προαναφερθέντες τομείς συνθηκολόγησαν νικήτριες.

Οι εξελίξεις στο μέτωπο ήταν όμως ραγδαίες και δυσάρεστες για τους Συμμάχους.

Στις 26-5-1941 ο Φρέιμπεργκ ζητά εγγράφως την άδεια της εγκατάλειψης του νησιού. Η απόφαση πάρθηκε την ίδια ημέρα ( κατ’ άλλους στις 27-5-1941). Στις 27-5-1941 τα Χανιά και το λιμάνι της Σούδας υπέκυπταν στην υπεροχή του Γερμανού κατακτητή. Οι Βρετανοί πλέον πολεμούσαν για να επιβραδύνουν την προέλαση των Γερμανών και να δώσουν χρόνο στους συναδέλφους τους να απαγκιστρωθούν από το νησί, πράγμα που σε μεγάλο βαθμό κατάφεραν. Στις 29/30 Μαΐου το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο συνθηκολογούν . Η μάχη θα λήξει και τυπικά στις 30-5-1941 οπότε και ο υποστράτηγος Λιναρδάτος θα υπογράψει ανακωχή με τους Γερμανούς κατακτητές στα γραφεία του 43ου Συντάγματος.

Στις 31-5-1941 ο Φρέιμπεργκ αποχωρεί από το νησί με βρετανικό υδροπλάνο και με την τελευταία του διαταγή έδινε εντολή στον ανώτερο αξιωματικό των Συμμάχων να συνθηκολογήσει με τους Γερμανούς.

Η μάχη της Κρήτης είχε πλέον λήξει οριστικά.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η απόφαση της εγκατάλειψης του αγώνα δεν κοινοποιήθηκε στους Έλληνες με αποτέλεσμα αυτοί, σε έναν αγώνα μάταιο και περιττό, να υποστούν βαρύτατες απώλειες και ουσιαστικά να εγκαταλειφθούν στη μοίρα τους.

Φαίνεται ότι όταν ο Τσόρτσιλ έλεγε ότι « Είμεθα αποφασισμένοι να πολεμήσουμε μέχρι την τελευταία ίντσα για την Αίγυπτο, το Τόμπρουκ και την Κρήτη…» δεν αναφερόταν στο γνωστό ελληνικό νησί. Αυτό το βίωσαν καλύτερα απ’ όλους οι Κρήτες που θυσιάζοντας τα πάντα κατάφεραν να νικήσουν στους τομείς ευθύνης τους τους Γερμανούς, αλλά δε μπόρεσαν να προβλέψουν τον καιροσκοπισμό ή καλύτερα την «ψυχρή λογική» των Βρετανών.

2.3 Οι Απώλειες των αντιπάλων

Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει κάθε μελετητής του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είναι οι αληθινές απώλειες των εμπόλεμων παρατάξεων. Αυτό συμβαίνει γιατί σαφέστατα υπάρχουν σημαντικά αντικειμενικά προβλήματα που τον εμποδίζουν να φτάσει στην αλήθεια (π.χ. η καταστροφή των επίσημων αρχείων, η ταραγμένη περίοδος που ιστορείται, ο υπερβολικά μεγάλος αριθμός των στρατιωτικών που συμμετείχαν στις επιχειρήσεις κ.τ.λ. ). Είναι όμως οφθαλμοφανές πως οι διάφοροι μελετητές της περιόδου είναι επηρεασμένοι από προσωπικά τους βιώματα και πάθη ώστε να αποκρύπτουν εσκεμμένα, ο καθένας για τους δικούς του λόγους, τους αληθινούς αριθμούς. Όσον αφορά δε τις επίσημες κρατικές πηγές των εμπολέμων η αλλοίωση των αριθμών είναι όχι μόνο εξόφθαλμη αλλά και σκανδαλώδης.

Εν προκειμένω για τη Μάχη της Κρήτης, η οποία αποτελεί το αντικείμενο της εργασίας μας, σχεδόν κάθε πηγή δίνει τις δικές της εκτιμήσεις για τις απώλειες των δυο πλευρών.

Κρίνοντας σκόπιμο να μην κουράζουμε τον αναγνώστη με περιττές και ανούσιες λεπτομέρειες, θα αναφέρουμε μόνο τους αριθμούς που μας δίνουν οι πιο σημαντικές και αξιόπιστες πηγές, χωρίζοντας τις απώλειες των εμπόλεμων ( για πρακτικούς λόγους) κατά όπλο : Στρατός (και Αλεξιπτωτιστές ), Ναυτικό, Αεροπορία.

Στρατός

Η επίσημη ελληνική πολιτεία (βλέπε: ΓΕΣ - ΔΙΣ: Επίτομη ιστορία του Ελληνοϊταλικού και του Ελληνογερμανικού πολέμου 1940 -1941 ) δίνει τους εξής αριθμούς

Έλληνες : 336 νεκροί (εξακριβωμένοι) και άγνωστος αριθμός τραυματιών, αιχμαλώτων και αγνοουμένων.

Βρετανοί : 1742 νεκροί και 1955 αγνοούμενοι ενώ άγνωστος παραμένει ο αριθμός των τραυματισμένων Γερμανών.

Οι Βρετανοί, σύμφωνα με τις υπόλοιπες πηγές , είχαν : 1742 νεκρούς, 1747 τραυματίες και 12000 αιχμαλώτους άνδρες περίπου. Ειδικότερα οι επίσημες αυστραλιανές και νεοζηλανδικές πηγές αναφέρουν ότι οι απώλείες τους στην Κρήτη ήταν : Αυστραλοί : νεκροί : 594, τραυματίες : 1000, αιχμάλωτοι : 5150

Νεοζηλανδοί : νεκροί : 932, τραυματίες : 1354, αιχμάλωτοι : 4036

Γενικά οι Βρετανοί έχασαν 15000 άνδρες από τους περίπου 32000 που παρέταξαν κατά την Μάχη. Το ποσοστό των απωλειών τους (46,9%) μόνο ικανοποιητικό δε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, ωστόσο είναι αλήθεια πως θα μπορούσε να είναι τραγικά μεγαλύτερο.

Αναφορικά με τις απώλειες των Γερμανών επικρατεί ένα μικρό ιστορικό «χάος». Σίγουρα στη Μάχη της Κρήτης απώλεσαν πολύ περισσότερους άνδρες απ’ όσους έχασαν για την κατάληψη ολόκληρης της χερσονήσου του Αίμου, ωστόσο τα στοιχεία δεν είναι αρκετά διαφωτιστικά :

Ο Γερμανικός Στρατός δίνει τους εξής αριθμούς :

Νεκροί : 1990, τραυματίες : 2600, αγνοούμενοι : 1990.

Βέβαια, τίθεται εύλογα το ερώτημα : Αν είναι αυτές οι γερμανικές απώλειες γιατί ο Χίτλερ είπε πως « Οι μέρες των αλεξιπτωτιστών έχουν παρέλθει », και γιατί ο Τσόρτσιλ δήλωσε πως «Απεκεφαλίσαμεν εκεί (σ.σ. στην Κρήτη) το φοβερό τέρας (σ.σ. τους αλεξιπτωτιστές )»; Κυρίως όμως, γιατί το στρατιωτικό νεκροταφείο των Γερμανών στο Μάλεμε υπάρχουν 3214 τάφοι της περιόδου της επίθεσης των Γερμανών στην Κρήτη;

Ορθότερη φαίνεται πως είναι η μεταγενέστερη προσέγγιση του ζητήματος από την Κρατική Διεύθυνση Πολεμικών Ερευνών της Γερμανίας όπου γίνεται λόγος για 3214 νεκρούς, 5800 τραυματίες και άγνωστο αριθμό αγνοουμένων , ποσοστά που εν πολλοίς συμπίπτουν με αυτά των περισσοτέρων συμμαχικών πηγών . Βέβαια δε λείπουν και αυτοί που μάλλον κακοπροαίρετα δίνουν εξωφρενικά νούμερα π.χ. ο Τσόρτσιλ αναφέρει 15000 απώλειες ενώ ο Τσουδερός κάνει λόγο για 20000 απώλειες!

Όσον αφορά τον ελληνικό πληθυσμό και τα μη στρατιωτικά τμήματα (π.χ. Ε.Β.ΧΩ.) που πολέμησαν στην Κρήτη, ο αληθής αριθμός είναι ανεξακρίβωτος. Σίγουρα όμως το τίμημα ήταν βαρύτατο καθώς οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν και μετά το τέλος της Μάχης. Πάντως ο Μαρκεζίνης κάνει λόγο για 4250 νεκρούς (συνολικά) και 5000 αιχμαλώτους .

Ναυτικό

Εκτός από τη Μάχη στην ξηρά υπήρξαν και έντονη δραστηριότητα στη θάλασσα. Εκεί οι Σύμμαχοι πλήρωσαν βαρύτατο φόρο αίματος αλλά και οι Γερμανοί απώλεσαν αρκετούς άνδρες μολονότι δεν ενέπλεξαν μονάδες επιφανείας στη μάχη.

Αποκορύφωμά του κατά θάλασσα αγώνα ήταν το περιστατικό της 21/ 22 Μαΐου 1941 όπου μοίρα του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού καταναυμάχησε μεταξύ Κυθήρων και Κρήτης 70 επιίτακτα πλοιάρια που μετέφεραν μια ολόκληρη γερμανική Μεραρχία Αλπινιστών. Οι απώλειες των Γερμανών ανήλθαν περίπου στις 2500 άνδρες αν και άλλες πηγές τους ανεβάζουν στις 5000 ! Το τραγικότερο όλων είναι πως υπάρχουν και πηγές που κάνουν λόγο για μόλις 327 νεκρούς ( ! ) γεγονός που αναμφίβολα οφείλεται στην παντελή έλλειψη αξιόπιστων και αδιάψευστων πηγών.

Το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό όμως δεν έμεινε ατιμώρητο. Την ίδια μέρα κοντά στα Κύθηρα η Luftwaffe επιτέθηκε εναντίων του και βύθισε 2 καταδρομικά και 3 αντιτορπιλικά. Χαρακτηριστικά, ο αρχιναύαρχος Καννιγκχαμ στις 26-5-1941 δήλωνε : «…. Μέσα σε τρεις μέρες 2 καταδρομικά και 4 αντιτορπιλικά βυθίστηκαν,1 θωρηκτό είναι εκτός μάχης για πολλούς μήνες, 2 άλλα θωρηκτά και 4 αντιτορπιλικά έχουν υποστεί σημαντικές αβαρίες… »

Το Βρετανικό Ναυτικό έχασε στη θάλασσα συνολικά 3000 άνδρες. Όσον αφορά τα πλοία ο κατάλογος είναι ιδιαίτερα μακρύς ( τυχόν κενά οφείλονται στην μη εύρεση αξιόπιστων πηγών ).

Βυθίστηκαν :

Καταδρομικά : 3 ( Glawsester , Fitzi ,York )

Αντιτορπιλικά : 6 ( Greyhound, Kelly, Casmir, Imperial, Herreward,…. ) καθώς και 1 ελληνικό ( ΛΕΩΝ )

Κορβέτες : 1( Salvia )

Πετρελαιοφόρα : 1 ( Pericles )

Σοβαρές ζημιές

Καταδρομικά : 3 ( Nayand, Carlail,……. )

Θωρηκτά : 3 ( Warspite, Valiant, Bharam )

Αεροπλανοφόρα : 1 ( Formidable )

Αντιτορπιλικά : 7

Ναρκαλιευτικά : 1 ( Widnes )

Επίσης, ιδιαίτερα βαρύς ήταν ο φόρος αίματος για το συμμαχικό εμπορικό ναυτικό. Μόνο στην περιοχή της Σούδας βυθίστηκαν 14 εμπορικά πλοία άνω των 1000 τόνων ενώ ο συνολικός αριθμός των βυθισμένων εμπορικών πλοίων παραμένει άγνωστος μέχρι σήμερα.

Αεροπορία

Στο σώμα της Αεροπορίας συντελέστηκε ένα μικρό Βατερλό για τις δυνάμεις του Άξονα. Και εδώ τα στοιχεία είναι συγκεχυμένα, όμως κατά πάσα πιθανότητα οι Γερμανοί απώλεσαν 350 αεροσκάφη περίπου. Συγκεκριμένα η Luftwaffe απώλεσε 197 Ju 52, 55 Bf 109/110, 23 Ju 88, He 111 και Do 17, 9 Ju 87 Stukas κ.α.

Την ίδια ώρα η ούτως ή άλλως ανύπαρκτη R.A.F. ( Royal Air Force ) έχανε μόλις 50 αεροσκάφη εκ των οποίων 25 Hurricane που ήταν ήδη πεπαλαιωμένα, απώλειες μάλλον αμελητέες.

Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να πούμε πως από την άποψη των μεγεθών κανείς εμπόλεμος δεν έκανε τη διαφορά. Όμως η λεπτομέρεια που έκρινε το νικητή είναι το γεγονός ότι οι απώλειες των Συμμάχων ήταν αναλώσιμα στρατεύματα, αεροπλάνα και πλοία που μπορούσαν σχεδόν άμεσα να αναπληρωθούν, σε αντίθεση με τους Γερμανούς που έχασαν πολύτιμα μέσα και χρόνο που τους κόστισαν ακριβά στην επίθεση εναντίον της Ε.Σ.Σ.Δ. ( επιχείρηση << Barbarossa >> ).

2.4. Τα αίτια της ήττας των Συμμάχων

Σε μια γενική θεώρηση των πραγμάτων θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η ήττα βαραίνει σχεδόν αποκλειστικά στη Βρετανική στρατιωτική και πολιτική ηγεσία.

Τα αίτια της ήττας των Συμμάχων είναι αρκετά :

Πρώτα απ’ όλα το Συμμαχικό στράτευμα ήταν ανομοιογενές και ετερόκλητο….. Έλληνες, Άγγλοι, Αυστραλοί, Νεοζηλανδοί, <<Κύπριοι>>, κλήθηκαν μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να αποκτήσουν την απαιτούμενη συνεργασία και σύμπνοια για να αντιμετωπίσουν την << καλοκουρδισμένη >> γερμανική πολεμική μηχανή.

Πέραν τούτων το στράτευμα ήταν ποιοτικά χαμηλού επιπέδου. Αφενός οι Έλληνες ήταν αγύμναστοι νεοσύλλεκτοι που με ευθύνη των Βρετανών είχαν μείνει κυριολεκτικά άοπλοι ( αλλά με υψηλότατο φρόνημα ), Αφετέρου οι Βρετανοί ήταν ανεπαρκώς εξοπλισμένοι, κουρασμένοι από τον αγώνα στην ηπειρωτική Ελλάδα, χωρίς βαρύ οπλισμό και αξιόμαχα μηχανοκίνητα τμήματα και μάλιστα πολλές φορές έδειξαν σημάδια εγκληματικής απειθαρχίας και αριβισμού. Αυτό όμως είναι φυσικό γιατί , σε αντίθεση με τους Γερμανούς, το μόνο που τους ένωνε ήταν το

<< κοινό συμφέρον >> που είναι γνωστό τοις πάσι πόσο εύκολα διαχωρίζεται από το << ατομικό >>.

Έπειτα, και εδώ ακριβώς είναι η βαρύτατη ευθύνη των επικεφαλής Βρετανών αξιωματικών, μέχρι τις αρχές Μαΐου του 1941 δεν είχε καταρτιστεί το βασικό σχέδιο άμυνας του νησιού, αν και οι Βρετανοί το διοικούσαν από τον Οκτώβριο του 1940. Τα πράγματα επιδεινώθηκαν από τις συνεχείς αλλαγές διοικητών που ουσιαστικά άφησαν στη μοίρα την τύχη του νησιού.

Δεν έγινε ούτε ένα σημαντικό οχυρωματικό έργο, ενώ οι ελλείψεις σε όπλα, πυρομαχικά, πυροβόλα, άρματα μάχης, τρόφιμα, άνδρες και αεροπορική υποστήριξη ήταν τραγικές, όπως ακριβώς και η εικόνα του δικτύου επικοινωνιών.

Αλλά δεν ήταν μόνο τα λάθη που έγιναν πριν από τη μάχη και στέρησαν τη νίκη στους Συμμάχους….. Η άτολμη αξιοποίηση της βρετανικής ναυτικής υπεροχής, η έλλειψη ουσιαστικών ενισχύσεων κατά τη διάρκεια της μάχης, η μερική αστοχία στην αξιοποίηση της υπηρεσίας πληροφοριών συνέβαλαν τα μέγιστα ώστε να επέλθει το τραγικό αποτέλεσμα.

Το πιο σημαντικό όμως είναι πως οι επιτελικοί αξιωματικοί των Βρετανών έκαναν τραγικά λάθη ( π.χ. η περίπτωση του υψώματος 107 ) ενώ και ο αιθεροβατισμός του Τσόρτσιλ και του Ουέιβελ υπήρξε το αποκορύφωμα του παραλογισμού της βρετανικής πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι όταν ο στρατηγός Φρέιμπεργκ ορθά ζήτησε άδεια να καταστρέψει τα αεροδρόμια της Κρήτης για να μην είναι σε θέση να τα χρησιμοποιήσουν οι Γερμανοί, ο Ουέιβελ αρνήθηκε να του τη δώσει γιατί ήλπιζε πως η R.A.F. θα μπορούσε να ανακάμψει και να επιχειρήσει ξανά από αυτά τη στιγμή που ο ίδιος παραδεχόταν ότι δε διέθετε αεροπλάνα για να ενισχύσουν άμεσα την άμυνά της!

Αναφορικά με τους Γερμανούς θα πρέπει για λόγους ιστορικής δικαιοσύνης να επισημάνουμε τα σημεία υπεροχής τους :

Ο γερμανικός σχηματισμός αποτελούνταν από επίλεκτα τμήματα, άριστα εκπαιδευμένα και προετοιμασμένα για την επιχείρηση που εκτέλεσαν, είχαν ομοιογένεια και εκτός από το

<< κοινό συμφέρον >> τους ένωνε η ιδεολογία, το φρόνημα, η ελπίδα και σε πολλές περιπτώσεις η στενή προσωπική φιλία. Είχαν άριστη πειθαρχία και υψηλή αίσθηση του καθήκοντος που σε συνάρτηση με το νεαρό της ηλικίας τους ( μέσος όρος : 20 έτη ) αποτελούσαν έναν ιδιαίτερα ελπιδοφόρο συνδυασμό.

Πέρα όμως από τα προηγούμενα οι Γερμανοί είχαν άριστη οργάνωση, εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο την υπεροχή τους στον αέρα, πολέμησαν με μεθοδικότητα και επαγγελματισμό και επέδειξαν τρομερή ψυχραιμία, πείσμα και αποφασιστικότητα.

Το πιο σημαντικό όμως ήταν ότι διοικούνταν από έμπειρους, οξυδερκείς και ικανούς ηγέτες που είχαν προσωπική αντίληψη για την εξέλιξη της μάχης και με καθαρό μυαλό κατεύθυναν τους άνδρες τους μέσω των εξαιρετικών υπηρεσιών διαβιβάσεων που διέθεταν.

Απ’ όλα τα παραπάνω είναι ξεκάθαρες οι αιτίες της ήττας των Συμμάχων στην Κρήτη, μιας ήττας που κόστισε σε όλους πολλά περισσότερα απ’ όσα θα μπορούσε να προσφέρει η κατοχή του νησιού.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

3.1 Οι συνέπειες της Μάχης της Κρήτης.

Οι συνέπειες της Μάχης της Κρήτης δεν ήταν ίδιες για όλους τους εμπόλεμους. Το τίμημα που κλήθηκαν να πληρώσουν είχε άμεση σχέση με την έκβαση της μάχης και με το βαθμό συμμετοχής των στρατευμάτων τους σ’ αυτή.

Το τίμημα το οποίο κλήθηκαν να πληρώσουν οι Έλληνες τη δίψα τους για ελευθερία και για τη λυσσαλέα αντίστασή τους ενάντια στη ναζιστική Γερμανία ήταν ιδιαίτερα βαρύ. Το τέλος της μάχης βρήκε ολόκληρο το Βασίλειο της Ελλάδας υποδουλωμένο στις Δυνάμεις του Άξονα ( Γερμανία, Ιταλία, Βουλγαρία ). Το κράτος που είχαν χτίσει οι Έλληνες με θυσίες και αίμα είχε πλέον καταλυθεί και απειλούνταν και αυτή ακόμα η ύπαρξη του ελληνικού Έθνους. Ιδιαίτερα ο λαός της Κρήτης πλήρωσε πρώτος και με αίμα την ηρωική συμμετοχή του στο συμμαχικό αγώνα. Αμέσως μετά την κατάληψη της Κρήτης ο στρατηγός Κουρτ Στούντεντ διέταξε τις λεγόμενες « Επιχειρήσεις Αντεκδίκησης » που συμπεριελάμβαναν εκτελέσεις, αναγκαστικές επιτάξεις, πυρπόληση χωριών και τη συστηματική εξόντωση του ανδρικού πληθυσμού του νησιού. Η παραπάνω απόφαση δικαιολογήθηκε με τον αβάσιμο ισχυρισμό των Γερμανών ότι οι Κρητικοί προέβησαν σε έκτροπα και παρανομίες εναντίον των Γερμανών αλεξιπτωτιστών κατά τη διάρκεια της μάχης αλλά και μετά από αυτή.

Από τις πρώτες μέρες της κατάληψης του νησιού από τους Γερμανούς η συμπεριφορά των κατακτητών ήταν βάναυση και απάνθρωπη. Οι εκτελέσεις αθώων πολιτών, επωνύμων και μη, ήταν στην ημερήσια διάταξη. Υπολογίζεται ότι πάνω από 2000 Κρητικοί όλων των ηλικιών έχασαν τη ζωή τους την πρώτη εβδομάδα του Ιουνίου. Ολόκληρα χωριά ισοπεδώθηκαν και οι κάτοικοί τους εξανδραποδίστηκαν. Τα Περιβόλια, ο Αλικανός, ο Κυρτομάδος, η Αγυιά, ο Γαλατάς, ο Σταλός, το Μάλεμε, το Μόδι, ο Ταυρωνίτης, το Κοντομάρι, ο Πλατανιάς, το Καστέλι Κισσάμου, ο Σκηνές, ο Φουρνές, τα Μέσκλα, ο Βατόλακκος, το Ορθούνι, το Πράσες είναι μερικά μόνο από τα χωριά που αντιμετώπισαν την εκδικητική μανία των αφηνιασμένων Γερμανών αλεξιπτωτιστών. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Κανδάνου η οποία ισοπεδώθηκε στις 23 - 6 - 1941 και στην οποία οι Γερμανοί κατακτητές ανέγειραν πινακίδα που έδινε πληροφορίες για το απεχθές γεγονός, θριαμβολογώντας κατά κάποιο τρόπο για το ανοσιούργημά τους. Για τη θυσία των ανωνύμων πολιτών της Κρήτης ο Τσόρτσιλ έγραψε στο έργο του « Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος » τα ακόλουθα: « Όπως οι Έλληνες στρατιώτες, οι άνθρωποι που βοηθήθηκαν από τους Κρητικούς χωρικούς, κι εκείνοι τιμωρήθηκαν σκληρά όταν τους ανακάλυψε ο εχθρός. Βάρβαρα αντίποινα ασκήθηκαν χωρίς διάκριση εναντίον αυτών των χωρικών που, αθώοι ή ηρωικοί, τουφεκίστηκαν κατά δεκάδες… ».

Αρκετές ήταν οι εκατοντάδες των πολιτών που συνελήφθησαν ως όμηροι και οι οποίοι πολλές φορές πλήρωσαν με τη ζωή τους την επιτυχημένη δράση των κρητικών αντιστασιακών ομάδων. Μάλιστα ήταν τέτοιος ο πανικός και σύγχυση των Γερμανών τις πρώτες μέρες που ακολούθησαν την κατάληψη του νησιού που με ειδική οδηγία συνελάμβαναν και εκτελούσαν όλους τους βρακοφόρους Κρητικούς που εντόπιζαν γιατί είχαν την εντύπωση πως αυτοί αποτελούσαν επίλεκτο στρατιωτικό σώμα καθώς δεν μπορούσαν να αποδεχτούν το γεγονός ότι απλοί πολίτες θα μπορούσαν να προκαλέσουν τόσες απώλειες στα επίλεκτα στρατιωτικά τους σώματα.

Οι χωροφύλακες της Ε.Β.ΧΩ. κρίθηκαν συλλήβδην ένοχοι γιατί δήθεν παραβίασαν άρθρα του Διεθνούς Δικαίου που αφορούν τα σώματα ασφαλείας και όσοι από αυτούς δεν πρόλαβαν να βρουν καταφύγιο στα βουνά της Κρήτης ή στη Μέση Ανατολή, αφού βασανίστηκαν ανηλεώς είτε εκτελέστηκαν, είτε εστάλησαν σε πολωνικά στρατόπεδα συγκεντρώσεως από τα οποία ελάχιστοι επαναπατρίστηκαν . Με αυτόν τον τρόπο οι Χωροφύλακες πλήρωσαν το τίμημα της αντίστασης που προέβαλαν στον εχθρό και της ουσιαστικής απόκρουσής του στους τομείς ευθύνης τους, κάτι που ήταν αδύνατο να τους συγχωρήσουν οι ματαιόδοξοι Γερμανοί.

Έτσι η ηρωική Κρήτη αναγκάστηκε να ζήσει τρία εφιαλτικά χρόνια κάτω από τη μπότα του αδίστακτου Γερμανού κατακτητή και να υποστεί πάρα πολλές απώλειες σε έμψυχο δυναμικό και άψυχο υλικό. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι δυο από τους διοικητές του « Φρουρίου Κρήτης », οι στρατηγοί Μίλερ και Μπρόγιερ, καταδικάστηκαν μεταπολεμικά σε θάνατο για εγκλήματα πολέμου σε βάρος των Κρητικών και ότι στην Κρήτη έδρασε ο μεγαλύτερος εγκληματίας πολέμου εν Ελλάδι, ο Φριτς Σούμπερτ, ο οποίος καταδικάστηκε δεκαέξι φορές εις θάνατον από ελληνικό δικαστήριο μόνο για τα εγκλήματα που διέπραξε στην Κρήτη ( συνολικά καταδικάστηκε είκοσι εφτά φορές εις θάνατον ).

Πέρα όμως από τις αρνητικές συνέπειες ο αγώνας των Ελλήνων στην Κρήτη είχε και θετικά αποτελέσματα.

Η γενναία τους στάση κατά τον πόλεμο καθώς και τα μέτρα αντεκδίκησης των Γερμανών ενίσχυσαν την έμφυτη τάση των Ελλήνων για ένοπλη αντίσταση ενάντια στον κατακτητή. Το γόητρο της Ελλάδας εξυψώθηκε στα μάτια εχθρών και συμμάχων και η ελληνική διπλωματία αναβαθμίστηκε προετοιμάζοντας το έδαφος για εδαφικές αποζημιώσεις μετά τη λήξη του πολέμου

( π.χ. Δωδεκάνησα ). Η μικρή Ελλάδα βρέθηκε απότομα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της παγκόσμιας κοινής γνώμης και αναγνωρίστηκε η σημαντικότητα της συμμετοχής των Ελλήνων στον αγώνα των Συμμάχων ενάντια στις Δυνάμεις του Άξονα. Ακόμα οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις κατάφεραν να μεταφέρουν κάποια από τα στρατεύματά τους στη Μέση Ανατολή για ανασυγκρότηση και συνέχιση του αγώνα. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η ουσιαστική σωτηρία του μεγαλύτερου μέρους των πλοίων και των υποβρυχίων του Βασιλικού Ναυτικού της Ελλάδας, η οποία αποτελεί το μόνο οργανωμένο τμήμα χώρας υπόδουλης στις Δυνάμεις του Άξονα που συνέχισε τον αγώνα του ακόμα και μετά την κατάληψη της χώρας προέλευσής του.

Τέλος, μακροπρόθεσμα οι δεσμοί φιλίας που δημιουργήθηκαν κατά τη Μάχη της Κρήτης μεταξύ Ελλήνων, Αυστραλών, Νεοζηλανδών και Άγγλων στρατιωτών μέσα από την κοινή προσπάθεια είχαν ως συνέπεια οι απλοί πολίτες να καταφεύγουν σε χαλεπούς καιρούς στις χώρες των παλαιών συμπολεμιστών και φίλων τους ως οικονομικοί μετανάστες. Ακόμα σε επίπεδο κυβερνήσεων οι πολιτικοί αναγνωρίζουν στο πρόσωπο των ομολόγων τους έναν αξιόλογο πολιτικό σύμμαχο και έναν αξιόπιστο εμπορικό συνεργάτη, ιδιαίτερα όσον αφορά τους Νεοζηλανδούς και τους Αυστραλούς, όπου οι οργανώσεις των βετεράνων του Δευτέρου Παγκόσμιου Πολέμου είναι πολιτικά και οικονομικά ισχυρές. Έτσι προβάλλεται και διαφημίζεται η χώρα μας παγκοσμίως μέσα από τις εκδηλώσεις μνήμης για την επέτειο της Μάχης της Κρήτης.

Η Αγγλία ωφελήθηκε ποικιλοτρόπως από τη Μάχη της Κρήτης έστω κι αν σ’ αυτή ηττήθηκε στρατιωτικά.

Η επί δίμηνο καθυστέρηση των γερμανικών στρατευμάτων έδωσε το χρόνο στους Βρετανούς να σταθεροποιήσουν την κατάσταση στην Κύπρο και τη Συρία και να καταπνίξουν την επανάσταση στην περιοχή του Ιράκ. Ακόμη η σχετικά επιτυχής αντιμετώπιση των Δυνάμεων του Άξονα ενίσχυσε την βρετανική διπλωματία με αποτέλεσμα παραδοσιακές συμμαχικές χώρες των Γερμανών ( π.χ. Ισπανία, Τουρκία ) να επιλέξουν την ουδετερότητα και όχι την είσοδο στον πόλεμο στο πλευρό των Γερμανών.

Επιπλέον, παρά τις βαριές απώλειες σε άνδρες και τον ψυχολογικό αντίκτυπο που είχε η ήττα στην βρετανική κοινή γνώμη ( για την οποία έχει γίνει ήδη λόγος ) οι Βρετανοί κατάφεραν να αποτρέψουν την γερμανική ηγεσία από την επανάληψη των ίδιων παράτολμων εγχειρημάτων σε Κύπρο και Λονδίνο. Όπως ο ίδιος ο Τσόρτσιλ παραδέχεται στο έργο του : « Η επίθεση κατά της Κρήτης ήταν ένα είδος γενικής δοκιμής για επανάληψή τους κατά των αγγλικών νησιών με πολλές ελπίδες επιτυχίας αν δεν είχε φθαρεί στην Κρήτη το άνθος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών»!

Πέρα, όμως, από τα προαναφερθέντα οι Βρετανοί και οι σύμμαχοι τους, οι Έλληνες, προκάλεσαν τόσο μεγάλη φθορά στον αντίπαλο, και σε ανθρώπινο δυναμικό και σε πολύτιμο αεροπορικό υλικό, επιφέροντας ένα ισχυρό ψυχολογικό χτύπημα στην ανώτατη γερμανική στρατιωτική ηγεσία που μέχρι τότε πίστευε ότι ήταν άτρωτη. Μακροπρόθεσμα οι απώλειες των Γερμανών θα έκαναν άσκοπη και περιττή την κατοχή του νησιού καθώς δεν ήταν δυνατόν να εκμεταλλευθούν σε μεγάλο βαθμό τα στρατηγικά πλεονεκτήματα των αεροπορικών βάσεων της Κρήτης.

Οι Γερμανοί απ’ την πλευρά τους πέτυχαν μια « πύρρειο » νίκη που κρίνοντας από το αποτέλεσμα δεν τους προσέφερε σχεδόν κανένα όφελος.

Υπέστησαν ανεπανόρθωτη ζημιά στο σώμα των αλεξιπτωτιστών και απώλεσαν εκατοντάδες αεροπλάνα που τους ήταν απαραίτητα στα άλλα μέτωπα του πολέμου, κυρίως στο Ανατολικό. Μπορεί να κατέλαβαν και την τελευταία ελεύθερη περιοχή της Ελλάδας, ωστόσο ο φόρος αίματος που πλήρωσαν ήταν βαρύτατος με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ενισχύσουν τα στρατηγικά σημεία που οι Βρετανοί έδειχναν ανίκανοι να διατηρήσουν υπό τον έλεγχο τους. Έδωσαν με την άστοχη ενέργεια της επίθεσης ενάντια στο νησί της Κρήτης πολύτιμο χρόνο στους Βρετανούς για να ανασυνταχθούν και να αντιμετωπίσουν μεθοδικά και επιτυχημένα τις μελλοντικές τους επιθέσεις. Με το τραγικό τους αυτό σφάλμα αναζωπύρωσαν την ελπίδα για αντίσταση σε όλους τους υπόδουλους λαούς και αποδυναμώθηκαν διπλωματικά. Οι τεράστιες απώλειες κυρίως σε μεταγωγικά αεροσκάφη σε συνδυασμό με την πολύμηνη καθυστέρηση που προκάλεσε στα επιτελικά τους σχέδια η μάχη της Κρήτης θα τους στερήσει τη δυνατότητα να επιτύχουν μια γρήγορη νίκη απέναντι στην Ε.Σ.Σ.Δ. με αποτέλεσμα η τελευταία να καταφέρει να αντεπιτεθεί και να θέσει τέλος στα υπεροπτικά σχέδια του Χίτλερ.

Η στάση των Γερμανών μετά την κατάληψη του νησιού ανάγκασε τους Έλληνες να μεγιστοποιήσουν τις προσπάθειες τους για ένοπλη και ενεργητική αντίσταση και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν πολλοί θύλακες αντίστασης που είχαν ως συνέπεια τη δέσμευση πολύτιμων μονάδων του γερμανικού στρατού στο νησί όταν η τύχη του πολέμου κρινόταν στο Ανατολικό και Δυτικό Μέτωπο.

Πάντως, όσον αφορά τις σχέσεις Γερμανίας - Ιταλίας η πρώτη απέδειξε ότι μπορούσε υπό προϋποθέσεις να νικήσει και χωρίς την συνδρομή της δεύτερης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στην Κρήτη οι Γερμανοί απελευθέρωσαν 16000 Ιταλούς αιχμαλώτους πολέμου του ελληνοϊταλικού μετώπου. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει όσους υποστηρίζουν ότι η σημαντικότερη έλλειψη για τον Χίτλερ ήταν η συμμαχία με έναν ισχυρό και αποτελεσματικό ευρωπαϊκό στρατό που θα συνέδραμε τις προσπάθειές του να καταστήσει τη Γερμανία ηγέτιδα δύναμη σε όλο τον κόσμο.

3.2 Ο αντίκτυπος της Μάχης της Κρήτης στο εξωτερικό όπως αυτός διαγράφεται από τα σχόλια διάσημων << συμμάχων >> και << εχθρών >>.

Το πόσο σημαντική ήταν η Μάχη της Κρήτης για την εξύψωση του ελληνικού λαού στα μάτια των ξένων φαίνεται από τις δηλώσεις διάσημων προσώπων της ιστορούμενης περιόδου, τα λόγια των οποίων αποτελούν το πιο λαμπρό μνημείο της γενναιότητας και του πατριωτισμού των Ελλήνων. Βέβαια, δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως η Μάχη της Κρήτης εντάσσεται στα ευρύτερα πλαίσια του αγώνα των Ελλήνων ενάντια σε Γερμανούς και Ιταλούς, γι’ αυτό και τα σχόλια των επιφανών αυτών ανδρών αναφέρονται όχι μόνο στο Κρητικό έπος αλλά σε όλους τους αγώνες των Ελλήνων ενάντια στις δυνάμεις του Φασισμού και του Ναζισμού.

Θα αρχίσουμε την αναφορά μας πρώτα από τα λόγια επιφανών παραγόντων των << Συμμάχων >> μας, αν και ο όρος αυτός αποτελεί μάλλον μια πρακτική σύμβαση παρά μια συντελεσμένη πραγματικότητα.

Όταν άρχιζε η ιταλική επίθεση στις 28 - 10 -1940 ο πρωθυπουργός του Καναδά Μακένζι Κινγκ δήλωνε : << Όταν η κοιτίδα του ευγενέστερου πολιτισμού που γνώρισε η ανθρωπότητα, η χώρα που της οφείλουμε ό,τι καθιστά τη ζωή ανώτερη και ωραιότερη υφίσταται μια τέτοια επίθεση, η θέση όλων των αληθινών ανθρώπων είναι στο πλευρό της >>. Μόλις 8 μήνες αργότερα η συμπάθεια των ξένων για τον αγώνα των μακρινών απογόνων του Λεωνίδα, του Μιλτιάδη, του Παυσανία, του Περικλή και του Μεγάλου Αλεξάνδρου είχε γίνει θαυμασμός και αποτελούσε φωτεινό παράδειγμα μίμησης αλλά και ελπιδοφόρα ηλιαχτίδα…

Τον Απρίλιο του 1941 ο πρωθυπουργός της Αγγλίας Ουίνστον Τσόρτσιλ δήλωνε με νόημα : << Κάποτε λέγαμε : Οι Έλληνες μάχονται σαν ήρωες. Σήμερα λέμε : Οι ήρωες μάχονται σαν Έλληνες >>. Η αγγλική εφημερίδα London Times έγραφε το Μάιο του 1941 πως << Τίποτε σήμερον δεν είναι περισσότερο τιμητικό από το να λέγεσαι Έλλην >>, ενώ ο πρόεδρος των Η.Π.Α. Φραγκλίνος Ρούσβελτ έγραφε στον Έλληνα πρεσβευτή στην Washington στις 28 -10 -1942 μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα:

<< …Όταν η ηπειρωτική Ελλάς κατελήφθη από την εχθρικήν υπεροπλίαν η αντίστασις εξηκολούθησεν από τα νήσους. Και όταν αι νήσοι έπεσαν, η αντίστασις εξηκολούθησεν από την Αφρικήν… Η Ελλάς δημιούργησεν το παράδειγμα το οποίον ο καθείς από ημάς οφείλει να ακολουθήσει μέχρις ότου οι άρπαγες της ελευθερίας αχθούν τελικώς εις της δικαίαν εξόντωσήν των >>.

Ειδικότερα όμως για το Κρητικό Έπος ο Τσόρτσιλ δήλωσε :

<< Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις και οι Σύμμαχοί των στην Κρήτη δε θα έκαναν σοβαρή αντίσταση λόγω του ηθικού και των μέσων που διέθεταν οι Γερμανοί, εάν δεν είχαν σύσσωμη τη συμμετοχή του Κρητικού λαού με ό,τι μέσα διέθεταν. Αυτό που ονομάστηκε << Έπος της Μάχης της Κρήτης >> ανήκει εξολοκλήρου στην καθολική αντίσταση του Κρητικού λαού >>. Όσον αφορά δε τη σημασία της μάχης για την έκβαση του πολέμου ο πρωθυπουργός της Αγγλίας έγραψε στα << Απομνημονεύματά >> του (βλέπε : Τσόρτσιλ : << Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος>>): << Στην Κρήτη ο Γκαίρινγκ κέρδισε μια πύρρειο νίκη γιατί με τις δυνάμεις που σπατάλησε εκεί θα μπορούσε εύκολα να κατακτήσει την Κύπρο, τη Συρία, το Ιράκ και ίσως ακόμη την Περσία… Διέπραξε την ανοησία να αφήσει να του διαφύγουν αυτές οι μεγάλες ευκαιρίες με το να θυσιάσει τις αναντικατάστατες αυτές δυνάμεις σε ένα θανάσιμο αγώνα που διεξαγόταν συχνά σώμα με σώμα…>>.

Τα παραπάνω δικαιολογούν απόλυτα το μήνυμα συμπαράστασης του Ελεύθερου Γαλλικού ραδιοφώνου της Αφρικής που ανέφερε ότι : << Όλοι οι αληθινοί Γάλλοι βρίσκονται πλάι στη μικρή Ελλάδα που δίνει και σε άλλα μεγαλύτερα έθνη ένα υπέροχο παράδειγμα >>.

Επιπλέον ο υπουργός Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας Άντονι Ήντεν ( Antony Eden ) στις 24 - 9 - 1942 δήλωνε ότι : << Άσχετα με το ό,τι πουν οι ιστορικοί του μέλλοντος, εκείνο που εμείς από τώρα μπορούμε να πούμε είναι ότι η Ελλάς πρώτη έδωσε επώδυνο μάθημα στο Μουσολίνι, ότι αυτή υπήρξε η αιτία της εθνικής επανάστασης στη Γιουγκοσλαβία εναντίον του Άξονα, ότι αυτή με τη μικρή βοήθεια που σταθήκαμε τότε ικανοί να δώσουμε κράτησε τους Γερμανούς στο ηπειρωτικό της έδαφος και στην Κρήτη επί έξι εβδομάδες, ότι αυτή ανέτρεψε τη χρονολογική σειρά όλων των σχεδίων του γερμανικού επιτελείου και έτσι έφερε ριζική αναβολή στις εκστρατείες του και ίσως σε όλη την πορεία του πολέμου. Εμείς, οι Άγγλοι, δε θα λησμονήσουμε ποτέ την ανακούφιση και την παρηγοριά που μας προσέφερε κατά τις αγωνιώδεις εκείνες στιγμές του πολέμου η τιμιότητα και η αξιοπρέπεια της στάσης των Ελλήνων >>.

Όμως δεν ήταν μόνο οι πολιτικοί που επαίνεσαν τον ελληνικό αγώνα. Αυτοί άλλωστε για πλείστους λόγους θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν υστερόβουλοι και αναξιόπιστοι. Η επιβράβευση και η αναγνώριση ήρθε και από τις αναφορές των αξιωματικών των Συμμάχων. Ενδεικτικά παραθέτουμε μερικές αναφορές που γράφτηκαν κατά τη διάρκεια της μάχης αλλά και μετά από αυτή.

Ο συνταγματάρχης Κάμπελ στις 21 - 5 - 1941 στην αναφορά του υποστηρίζει πως οι ελληνικές και κρητικές δυνάμεις συμπολέμησαν θαυμάσια. Ο στρατάρχης Ουέιβελ σε αναφορά του στη Βρετανική κυβέρνηση υποστήριξε ότι : << Οι απώλειες των Γερμανών στην Κρήτη έσωσαν τη γενική κατάσταση στη Μεσόγειο γιατί καταστράφηκε μέγα μέρος από τα αεραγήματα του εχθρού και μεγάλος αριθμός αεροπλάνων >>. Ο ίδιος με τηλεγράφημά του προς τον Φρέιμπεργκ στις 25 - 5 1941 αναφέρει : << Μόλις επέστρεψα από το Ιράκ. Ο θαυμάσιος αγώνας σας επέδρασε βαθέως επί της όλης κατάστασης. Θα ακρωτηριάσει τον εχθρό αλλού και θα ναυαγήσει τα σχέδιά του στη Μέση Ανατολή >>.

Ακόμη, ο πρώτος λόρδος του Ναυαρχείου στις 28 - 10 - 1941 μεταξύ άλλων αναφέρει : <<…Διερωτόμαστε ποια θα ήταν η θέση της Σοβιετικής Ένωσης χωρίς την Ελλάδα…>>.

Όμως και ο υποστράτηγος Μπέρναρντ Φρέιμπεργκ αναγνώρισε τη συμβολή των Ελλήνων στο συμμαχικό αγώνα. Σε επιστολή του στον Τσουδερό ( 3 - 6 - 1941) αναφέρει :

<< Εγέμησα από αίσθημα θαυμασμού για το ηρωικό έθνος σας που εστάθη τόσο περίλαμπρα εναντίον της εισβολής. Οι άνδρες μας είναι υπερήφανοι που επολέμησαν πλησίον των Ελλήνων συναδέλφων των… Η σκέψη μου θα είναι πάντα με εσάς και το γενναίο στρατό σας >>.

Ο βασιλιάς του Ηνωμένου Βασιλείου Γεώργιος Ε΄ αναγνώρισε και αυτός με τη σειρά του την προσφορά των Ελλήνων και ιδιαίτερα των Κρητικών στο συμμαχικό αγώνα. Με επιστολή του στο βασιλιά των Ελλήνων Γεώργιο Β΄ ( στις 11 - 6 - 1941 ) αναφέρει μεταξύ άλλων : << …Χαιρετίζω δια της Υμετέρας Μεγαλειότητος πάντας εκείνους οίτινες ηγωνίσθησαν εις τας τάξεις του γενναίου ελληνικού στρατού εν τη ηπειρωτική Ελλάδα, εκείνους οίτινες ηγωνίσθησαν εν τη Κρήτη, ιδιαιτέρως δε τους τραυματίας και τους υποφέροντας και σας ευχαριστώ πάντας, και έναν έκαστον ατομικώς, δια τη συνεργασία σας και δια τα πλήγματα άτινα καταφέρατε εις τον εχθρό υπέρ της κοινής ημών υποθέσεως.

Προς Υμάς και το Λαόν θα είμεθα πάντοτε ευγνώμονες >>.

Όμως η αναγνώριση της ελληνικής ανδρείας και προσφοράς ήρθε και από την πλευρά των Σοβιετικών.

Ο μεγαλύτερος Σοβιετικός στρατιωτικός όλων των εποχών, ο πασίγνωστος στρατάρχης Ζούκωφ στα << Απομνημονεύματά >> του έγραψε : << Αν ο Ρωσικός λαός κατόρθωσε να ανορθώσει το κουρασμένο κορμί του μπροστά στις πόρτες της Μόσχας, να συγκρατήσει και να ανατρέψει το γερμανικό χείμαρρο, το οφείλει στον ελληνικό λαό που καθυστέρησε τις γερμανικές μεραρχίες όλο τον καιρό που θα τους επέτρεπε να μας γονατίσουν.

Η γιγαντομαχία δε της Μάχης της Κρήτης υπήρξε το αποκορύφωμα της ελληνικής προσφοράς…Οι Έλληνες πολέμησαν μέχρι θανάτου για την ανεξαρτησία τους. Για να διατηρήσουν το νησί πολέμησαν με μαχαίρια, με παλιά τουφέκια και με τα χέρια ακόμη μέχρις ότου και η τελευταία αυτών πόλη έγινε στάχτη >>.

Όμως η ευγνωμοσύνη προς την Ελλάδα εκφράστηκε και από την επίσημη Ε.Σ.Σ.Δ. δια στόματος του εκφωνητή του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Μόσχας, ο οποίος είπε :

<< Επολεμήσατε άοπλοι εναντίον πανόπλων και νικήσατε. Μικροί εναντίον μεγάλων και επικρατήσατε. Δεν ήτο δυνατό να γίνει αλλιώς διότι είσθε Έλληνες. Εκερδίσαμε χρόνον δια να αμυνθώμεν. Ως Ρώσοι και ως άνθρωποι σας είμεθα

ευγνώμονες >>.

Αλλά δεν ήταν μόνο οι Σύμμαχοι που αναγνώρισαν την αξία της ελληνικής μαχητικότητας στην Κρήτη και γενικότερα στη χερσόνησο του Αίμου. Ο ίδιος ο Αδόλφος Χίτλερ εκθείασε τη γενναιότητα του ελληνικού λαού. Λίγο πριν από την πτώση της Κρήτης δήλωσε στο Ράιχσταγκ : << Η ιστορική δικαιοσύνη επιβάλλει την υποχρέωσην να διαπιστωθεί ότι απ’ όλους τους αντιπάλους τους οποίους αντιμετωπίσαμεν, ο Ελληνικός Στρατός επολέμησεν με ύψιστον ηρωισμόν και αυτοθυσίαν >>. Ο ίδιος πάλι στις 30 - 3 - 1944 θα παραδεχτεί με αρκετή διάθεση αυτοκριτικής : << Αν οι Ιταλοί δεν είχαν επιτεθεί εις την Ελλάδα και δεν εχρειάζοντο τη βοήθειά μας, ο πόλεμος θα είχε πάρει διαφορετικήν τροπήν. Θα είχαμε προλάβει να κατακτήσωμεν το Λένινγκραντ και τη Μόσχα πριν πιάσει το Ρωσικόν ψύχος >>.

Επιπλέον στις 11 - 6 - 1941 το Γερμανικό Στρατηγείο εκθείασε τον ηρωισμό των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στην Κρήτη (κυρίως) αλλά και στην ηπειρωτική Ελλάδα, κάτι που είναι πρωτοφανές και ανεπανάληπτο στην ιστορία των Παγκοσμίων Πολέμων.

Εξάλλου και ο πτέραρχος Στούντεντ δήλωσε ότι : << Όσοι πολέμησαν στην Κρήτη πρέπει να είναι υπερήφανοι, τόσο οι επιτιθέμενοι Γερμανοί, όσο και οι βρετανικές αμυντικές δυνάμεις. Για μετά όμως το όνομα της Κρήτης συνδέεται με πικρές αναμνήσεις >>.

Ακόμα και στη μακρινή και αντίπαλο την εποχή εκείνη Ιαπωνία η Μάχη της Κρήτης έκανε τρομερή εντύπωση. Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα από την ιαπωνική εφημερίδα <<Χρόνος>> η οποία έγραψε το 1942 : << Προτείνομεν ως ζήτημα υπέρτατου καθήκοντος και τιμής τη δημιουργία εκτάκτου τάγματος των ιπποτών της Κρήτης, ίνα τιμηθεί δια ειδικόν παράσημον, πας πολίτης, αξιωματικός ή στρατιώτης όστις έλαβε μέρος εις την παραδοξοτέραν μάχην της Ιστορίας. Οι Άγγλοι και οι Έλληνες στρατιώτες, οι άνδρες και οι γυναίκες, πρέπει να καταταγούν ονομαστί εις ειδικόν τάγμα υπερανθρώπων>>.

Οι παραπάνω αναφορές είναι ενδεικτικές αλλά αντιπροσωπευτικές του αντίκτυπου που είχε η μαχητικότητα, ο πατριωτισμός και η αυταπάρνηση που έδειξαν οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις κατά τον πόλεμο του 1940 - 41 και ιδιαίτερα κατά τη Μάχη της Κρήτης όπου η γενναιοψυχία και ο ηρωισμός των Ελλήνων μακροπρόθεσμα έθεσε τα θεμέλια της συμμαχικής νίκης.

Ως επίλογο του κεφαλαίου θα παραθέσουμε τα λόγια του Άγγλου αρθρογράφου με του ψευδώνυμο << Κάντιτους >> ο οποίος έγραψε στην εφημερίδα που εργαζόταν : << Ρίξτε ένα βλέμμα στο μακρύ κατάλογο των εθνών που υποτάχτηκαν υπό τον Άξονα από το 1938 και θα δείτε ότι η γενναιοψυχία των Ελλήνων φωτίζει σαν Ήλιος ένα σκοτεινό κόσμο…>>.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η Μάχη της Κρήτης αποτελεί ένα από τα πιο λαμπρά πετράδια του στέμματος των θυσιών και των αγώνων του ελληνικού έθνους. Για δέκα ημέρες, στα τέλη Μαΐου του 1941, η παγκόσμια κοινή γνώμη έστρεψε συγκλονισμένη το βλέμμα της στην Κρήτη και στην ομώνυμη επική μάχη των Συμμαχικών και Αξονικών δυνάμεων. Η μάχη αυτή έμελλε να αποβεί καθοριστική για την έκβαση του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου καθώς συνέβαλε αποφασιστικά στο να αναθεωρηθούν οι απόψεις όλων αναφορικά με τη δύναμη του γερμανικού στρατού και να γεννηθεί η ελπίδα στην ψυχή όλων των υπόδουλων λαών. Καθυστέρησε σημαντικά την επιχείρηση « Barbarossa » με αποτέλεσμα οι Σοβιετικοί να καταφέρουν να σταματήσουν τη γερμανική εισβολή και έτσι να γίνει ένα σημαντικότατο βήμα για τη συντριβεί του Άξονα. Η Μάχη της Κρήτης θεωρημένη υπό το πρίσμα αυτό αποκτά εντελώς διαφορετική αξία καθώς ξεφεύγει από τα στενά χρονικά και τοπικά πλαίσια στα οποία έλαβε χώρα και προσλαμβάνει ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις μάχες που διαμόρφωσαν την παγκόσμια Ιστορία. Αποτελεί φυσική συνέχεια των ιστορικών μαχών του Μαραθώνα, των Θερμοπυλών και της ναυμαχίας της Σαλαμίνας με τις οποίες κοινός παρονομαστής δεν είναι μόνο το γεγονός ότι διεξήχθησαν σε ελληνικό έδαφος αλλά κυρίως το ότι οι Έλληνες, πάντοτε υπό αντίξοες συνθήκες, κατάφεραν με το αίμα τους να υπερασπιστούν τις αξίες και τα ιδανικά όλων των ελεύθερων ανθρώπων. Η θυσία των Ελλήνων στρατιωτών και πολιτών αποτελεί όχι μόνο λαμπρό παράδειγμα προς μίμηση αλλά και αιτία για να αναλογιστούμε τη βαρύτατη ευθύνη που μας κληροδότησαν οι πρόγονοί μας να διαφυλάξουμε και με το αίμα μας αν ποτέ χρειαστεί, αξίες όπως η δημοκρατία, η δικαιοσύνη, η ελευθερία που αποτελούν γεννήματα του ελληνικού πολιτισμού, του ελληνικού τρόπου « σκέπτεσθαι » και «δραν».

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι αν και η στρατιωτική ήττα των Ελλήνων ήταν αναπόφευκτη λόγω των παραγόντων που έχουν ήδη αναφερθεί και ήταν πάνω και πέρα από τις δυνάμεις τους, μολοταύτα η ηθική τους νίκη ήταν απόλυτη και τα αποτελέσματά της είναι ορατά ακόμα και στην καθημερινή ζωή του σύγχρονου ανθρώπου.

ΠΗΓΕΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

· Βακαλόπουλος Απόστολος : Νέα ελληνική ιστορία 1204 - 1985,

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 1988, εκδ.: Βανινάς

- Βουρνάς Τάσος : Ιστορία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας

( τόμος Γ΄), ΑΘΗΝΑ, 1999, εκδ.: Πατάκη

· Cartier Ramon : Η Ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου,

ΑΘΗΝΑ,1964, εκδ.: Πάπυρος

· ΓΕΣ - ΔΙΣ : Επίτομη ιστορία του ελληνοϊταλικού και

ελληνογερμανικού πολέμου 1940 - 41, ΑΘΗΝΑ, 1985, εκδ.:

ΓΕΣ - ΔΙΣ

· <<Δομή>> : Νέα Δομή (εγκυκλοπαίδεια), τόμος : 11,18, ΑΘΗΝΑ, 1996,εκδ.: << Δομή >>

· Εκδοτική Αθηνών : Ιστορία του ελληνικού έθνους, τόμος : ΙΕ, ΑΘΗΝΑ,

1978, εκδ.: Εκδοτική Αθηνών

· Εκδοτική Ελλάδος Α.Ε. : Έκθεσης της πολεμικής ιστορίας των

Ελλήνων, ΑΘΗΝΑ, 1970, εκδ.: Εκδοτική Ελλάδος Α.Ε.

· Εταιρία Ελληνικών Εκδόσεων Α.Ε. : Υδρία (εγκυκλοπαίδεια),

τόμος : 35, ΑΘΗΝΑ, εκδ.: Εταιρία Ελληνικών Εκδόσεων Α.Ε.

· Κέδρος Αντρέας : Η ελληνική αντίσταση 1940 - 44, χ.χ.

· Κόκκινος Διονύσιος : Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδος, τόμος : 4, ΑΘΗΝΑ, 1978, εκδ.: Μέλισσα

· Μαρκεζίνης Σπυρίδων : Σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδος (1936 - 1975), τόμος Α΄ (1936 - 1944),

· Παπαδάκης Βασίλης : Διπλωματική ιστορία του ελληνικού πολέμου 1940 - 1945, ΑΘΗΝΑ, 1957, εκδ.: Αργυρόπουλος

· Πάπυρος - Λαρούς - Μπριτάνικα (εγκυκλοπαίδεια), τόμος : 36, ΑΘΗΝΑ, 1997, εκδ.: Πάπυρος

· Purnell - Χρυσός Τύπος Α.Ε.: Ιστορία του 20ου αιώνος, ΑΘΗΝΑ, 1975, εκδ.: Purnell - Χρυσός Τύπος Α.Ε.

· Τσουδερός Εμμανουήλ : Ιστορικό αρχείο 1941 - 1944, τόμος : Α, ΑΘΗΝΑ, 1990, εκδ.: Φυτράκης

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

· Ακτσόγλου Ιάκωβος : << Όταν οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες >>, εφημ.: Ταυτότητα, 2001, αρ. φύλλου : 6, σελ.: 20 -21

· Αντωνακέας Ιωάννης : << Το ανυπέρβλητον έπος του 1940 - 41 >>, εφημ.: Α1, 2001, αρ. φύλλου : 83, σελ.: 9

· Γεδεών Δημήτρης : << Οι Νεοζηλανδοί στο Μάλεμε >>, περ.: Στρατιωτική Ιστορία, 2000, τεύχος : Μάιος, σελ.: 29 - 35

- Εφημερίδα ‘’ Α1 ‘’ : << Παγκόσμιος θαυμασμός εχθρών και συμμάχων >>,

εφημ.: Α1, 2001, αρ. φύλλου.: 84, σελ. 1, 40

· Μαστοράκος Μάνος : << 59η επέτειος της Μάχης της Κρήτης >>, περ.: Πόλεμος και Ιστορία, 2000, τεύχος : 32 Ιούλιος - Αύγουστος, σελ.: 30 - 34

· Μαστοράκος Μάνος : << Τα Ju-87 Stuka στην Ελλάδα 1941 - 1943 >>, περ.: Πόλεμος και Ιστορία, 2001, τεύχος : 40 Απρίλιος, σελ.: 17 - 31

- Μαστοράκος Μάνος : << 60η επέτειος της Μάχης της Κρήτης >>, περ.:

Πόλεμος και Ιστορία, 2001, τεύχος : 42 Ιούνιος, σελ.: 10 -17

· Μαστοράκος Μάνος : << Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1940 - 1945) >>, ειδικό

αφιέρωμα : Ελληνικοί πόλεμοι - 20ος αιώνας, περ.: Πόλεμος και Ιστορία,

2001, σελ.: 78 - 115

· Μπλαβέρης Λεωνίδας : << Η αποδημία του ελληνικού στόλου στη Μέση

Ανατολή >>, περ.: Στρατιωτική Ιστορία, 1999, τεύχος : 31 Μάρτιος, σελ.: 58 - 66

· Μπλαβέρης Λεωνίδας : << Η δράση της Ναυτικής Αεροπορίας στον

πόλεμο του 1940 - 41>>, περ.: Πόλεμος και Ιστορία, 2001, τεύχος : 46

Νοέμβριος, σελ.: 28 - 37

· Παπαδημητρίου Κωνσταντίνος : << 1941 : Οι απώλειες του γερμανικού

στρατού στη μάχη της Ελλάδας : Οι αριθμοί που προκύπτουν από

πρόσφατες έρευνες >>, περ.: Στρατιωτική Ιστορία, 2001, τεύχος : 59 Ι

Ιούλιος, σελ.: 66 - 74

· Πατσουλές Δημήτρης : << Η δράση της Ελληνικής Χωροφυλακής στη

Μάχη της Κρήτης >>, περ.: Πόλεμος και Ιστορία, 1999, τεύχος : 24

Νοέμβριος, σελ.: 68 - 77

· Σταυρόπουλος Δημήτρης : << Μάλεμε 1941: Νίκη με θράσος >>, περ.:

Στρατιωτική Ιστορία, 1999, τεύχος : 34 Ιούνιος, σελ.: 54 - 63

· Στεργίου Δημήτρης : << Ο Αεροπορικός αγώνας κατά τη Μάχη της Κρήτης >>, περ.: Πόλεμος και Ιστορία, 1999, τεύχος : 21 Ιούλιος - Αύγουστος, σελ.: 29 - 35

· Στούρας Ιωάννης : << Το Αυστραλονεοζηλανδικό Εκστρατευτικό Σώμα στην Ελλάδα (Απρίλιος - Μάιος 1941) >>, περ.: Στρατιωτική Ιστορία, 1997, τεύχος : 10 Μάιος, σελ.: 48 - 57

· Τερνιώτης Γιάννης : << Σούδα - πολεμικές επιχειρήσεις κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο >>, περ.: Στρατιωτική Ιστορία, 2001, τεύχος : 57 Μάιος, σελ.: 66 - 78

· Χονδροματίδης Ιάκωβος : << Οι δίκες των Γερμανών εγκληματιών πολέμου και η δράση τους στην κατεχόμενη Ελλάδα >>, περ.: Στρατιωτική Ιστορία, 1999, τεύχος : 31 Μάρτιος, σελ.: 24 - 32

ΟΜΙΛΙΕΣ

· Μαραβελάκης Τρύφωνας : Ανέκδοτη ομιλία στην εκδήλωση του Συλλόγου

Κρητών Ευβοίας << Ο Ψηλορείτης >> στις 20 Μαΐου 2001 για τη

συμπλήρωση 60 χρόνων από τη Μάχη της Κρήτης

INTERNET

1) www.anti.gr/iss738/kriti.htm

2) www.cslab.ece.dua.gr/~phib/hellas/exerpta.htm

3) www.geocities.com/arabatzhs/ELLHNOGERMANIKOS-1.html

4) www.geocities.com/arabatzhs/ELLHNOGERMANIKOS-2.html

5) www.hri.org/MPA/other/28_10/eisbolh.html

6) www.hri.org/MPA/other/28_10/krhth.html

7) www.hri.org/MPA/other/28_10/symbolh.html

8) www.phaistosnetworks.gr/schools/gagaler/photobool.htm

9) www.phaistosnetworks.gr/schools/gagaler/war.htm

10) www.philippos.mpa.gr/gr/other/28_10/krhth.html

11) www.philippos.mpa.gr/gr/other/crete/chronacle.htm

12) www.preveli.org/files/battle/gr10.htm

13) www.preveli.org/files/battle/gr20.htm

14) www.preveli.org/files/battle/gr30.htm

15) www.preveli.org/files/battle/gr40.htm

16) www.preveli.org/files/battle/index.html

17) www.stigmes.gr/gr/grpages/articles/maxhkrit.htm